Image

“Uit een koffer leven, niet kunnen douchen, niet weten wanneer en waar je je kinderen weer kunt zien. Zonder huis zitten is bijzonder stressvol”, zegt Tamara Kuschel programmacoördinator Tijdelijk Wonen bij de Amsterdamse Regenboog Groep. “Het is daarom van belang dat mensen snel weer een plek hebben waar ze voor een langere periode kunnen verblijven.” Dat kan via Onder de Pannen, een project dat in Amsterdam is bedacht en inmiddels landelijk wordt ‘uitgerold’. In Amsterdam werken de gemeente, de woningcorporaties en de Regenboog Groep hierin samen.

“In 2015 hebben we het oude idee van hospitaverhuur afgestoft. Dat had een tijd een negatieve betekenis omdat het aan illegale onderhuur deed denken, maar als hospita een kamer verhuren mag gewoon. Ook in sociale huurwoningen. En het is voor dit project gelukt om ervoor te zorgen dat mensen met een uitkering niet worden gekort omdat ze als hospita extra inkomsten krijgen.” De gedachte achter Onder de Pannen is simpel: wie ruimte over heeft, iets voor een ander wil doen of wat extra inkomsten kan gebruiken, kan zich als verhuurder aanmelden.

Meer plekken nodig

Vorig jaar zijn 99 mensen aan tijdelijke woonruimte van maximaal een jaar – bij een langere periode zou de onderhuurder huurrechten krijgen – geholpen, mensen die niet in de reguliere opvang passen en die geen recht hebben op hulpverlening omdat zij ‘zelfredzaam’ zijn. Het gaat om mensen die geen structurele problemen hebben, die een baan hebben maar die door pech, door bijvoorbeeld scheiding of door overlijden van een naaste geen huis meer hebben. En dat worden er steeds meer want Kuschel heeft het aantal aanmeldingen zien stijgen in de afgelopen jaren. “In 2021 ging het nog om 20 tot 25 mensen per week, nu zijn dat er al 40. Daar staan zo’n 15 nieuwe verhuurders per week tegenover.”

De vraag is dus veel groter dan het aanbod. Het is reden voor Kuschel om naast de corporaties ook andere partijen te benaderen om mee te doen aan Onder de Pannen. “We zijn blij met de overeenkomst die we met Vesteda hebben gesloten. Hun huurders hebben in principe toestemming om een kamer in het kader van Onder de Pannen te verhuren. Dat biedt zekerheid voor de hoofdhuurders en geeft ook extra bekendheid aan het programma.”

Huwelijk gestrand

Roy Maes is weer ‘onder de pannen’. Hij is een van die mensen die een plek vond bij een alleenstaande huurster van een corporatiewoning. Hij werkt in de zorg in Amsterdam, zag zijn huwelijk stranden en kwam op straat te staan. Hij had altijd in een sociale huurwoning gewoond en heeft te weinig inkomen om een woning in de vrije sector te huren, laat staan om iets te kopen in de hoofdstad. “En dan ga je zoeken en kom je vrij snel bij een passantenhotel, parentshouses en ook Onder de Pannen uit. Ik heb geluk gehad dat ik na aanmelding, een gesprek en de screening vrij snel een kamer kon huren van vier bij vier op de Westelijke Eilanden in Amsterdam.”

En dat bevalt vooralsnog goed. “Eerst dacht ik: gezellig samen eten en dergelijke. Maar ik merk dat ik veel behoefte aan privacy heb en dat kan gewoon. Met de hoofdhuurster bespreek ik zo nu en dan hoe het gaat en dat doen de mensen van Onder de Pannen ook.”

Laag risico voor verhuurder

Christina Rankin kocht vijf jaar geleden een huis in een van de tuindorpen in Amsterdam-Noord. Toen haar kinderen een paar jaar later elders in Amsterdam op kamers gingen, besloot de zelfstandig ondernemer eerst een deel van haar driekamerwoning van 80 vierkante meter te verhuren via Airbnb. Zo had ze wat extra inkomsten tijdens de start van haar eigen bedrijf. “Maar dat vond ik al snel niet prettig, want als ik thuis was dan was mijn huis het vakantiehuis van die mensen. Toen ik via Facebook een profiel van iemand las die via Onder de Pannen op zoek was naar woonruimte, heb ik mij aangemeld. Uiteindelijk is die vrouw bij mij komen wonen. Het is iemand van dezelfde leeftijd, met dezelfde interesses, dat klikt.”

Er waren genoeg mensen in haar omgeving die Rankin voor gek verklaarden, maar zij heeft er nog geen moment spijt van. “Het is verhuur met een laag risico want ik mag mijn criteria aangeven. En als het niet zou gaan dan kan ik dat laten weten aan Onder de Pannen.” Bovendien zorgt het projectteam voor alle administratieve zaken en loopt de betaling van de huur ook via die route. “De huurster en ik hoeven het dus nooit over geld te hebben, dat is wel zo prettig.”

Volgens Kuschel klopt dat lage risico ook als het gaat om het samenwonen op zich: “Het komt een enkele keer voor dat als iemand eindelijk ergens tot rust komt, er ineens allerlei emoties naar boven komen, maar dat zijn echt uitzonderingen. Het gaat eigenlijk altijd goed. Onze huurders zijn natuurlijk ook blij dat zij een plek hebben.”

Desnoods Vlissingen

Het is voor de huurders allereerst een plek om de rust te vinden. Vervolgens moeten ze wel naar een structurele oplossing zoeken. Volgens Kuschel lukt dat iets meer dan de helft van de mensen die gebruikmaken van Onder de Pannen. “Bij het zoeken naar woonruimte helpen we mensen wel om realistische keuzes te maken, want vaak is het niet mogelijk om een woning te vinden in het dure Amsterdam. Naar krimpgebieden verhuizen en een nieuw leven beginnen, of toch proberen een woning met friendscontract of een lotingwoning te bemachtigen; het zijn soms lastige keuzes of een kwestie van geluk hebben.” Een kwart van de mensen vindt een nieuwe tijdelijke oplossing, een deel vindt iets via het eigen netwerk.

Hoe dit voor Maes zal lopen is nog afwachten. Hij mag van de begeleiders van Onder de Pannen in de eerste maanden van zijn verblijf in de tijdelijke woning even bijkomen, maar binnenkort moet hij hard op zoek naar een structurele oplossing. “Ik werk in Amsterdam, ik woon hier al heel lang en mijn kinderen zitten hier op school. Als het echt niet anders kan dan ga ik in Vlissingen aan het strand wonen. Maar ik wil er als vader natuurlijk zijn voor mijn kinderen. Het zoeken naar een huis waar ik langere tijd kan blijven hangt als een zwaard van Damocles boven mijn hoofd.” •