Wat vinden Amsterdammers aantrekkelijke buurten? We hebben die vraag laten meelopen in het grootschalige enquête-onderzoek Wonen in Amsterdam. Dat onderzoek wordt elke twee jaar gehouden, afgelopen jaar onder zeventienduizend Amsterdammers. Wij vroegen: “Wat vindt u de aantrekkelijkste buurt van Amsterdam”. Het was een open vraag, dus zonder voorgedrukte hokjes met antwoorden, waardoor de respondenten zelf de omschrijving van hun favoriete buurt moesten geven. Deze vraag is beantwoord door bijna veertienduizend van hen. Hieronder geven we een korte indruk van de antwoorden die zijn gegeven. We beginnen met de vaakst genoemde buurten, en kijken vervolgens of ouderen andere voorkeuren hebben dan jongeren, of inkomen en huishoudentype er wat toe doen, en ten slotte of de plek waar men woont verschil maakt.
Zo veel mensen zo veel meningen. Er zijn dus veel verschillende plekken aangewezen in de enquête. Soms worden wat onbestemde oorden genoemd zoals aan het water, waar veel groen is, of allochtonenvrije buurt. Sommige zijn heel specifiek: hoek 2e Hugo de Grootstraat / Gillis van Ledenbergstraat bijvoorbeeld. Of Amstel tussen Carré en Stopera. Er klinken ook bittere geluiden: er is geen aantrekkelijke buurt in Amsterdam of: de laatste trein naar Twente.... Het zal duidelijk zijn dat zulke specifieke omschrijvingen niet hoog scoren in de topdertig die we hebben samengesteld op basis van alle antwoorden (tabel 1).
 

tabel 1: De meest aantrekkelijke buurt van Amsterdam

Reacties op de vraag ‘Wat vindt u de aantrekkelijkste buurt van Amsterdam?’ leidde tot deze ‘buurten top30’. Het was een open vraag, dus zonder voorgedrukte hokjes met antwoorden, waardoor de respondenten zelf de omschrijving van hun favoriete buurt moesten geven. We hebben die omschrijvingen zo veel mogelijk intact gelaten, omdat ze niet alleen een geografische aanduiding zijn, maar ook een gevoel weergeven. Grachtengordel klinkt anders dan binnenstad, en De Pijp is toch wat anders dan Oud Zuid. Hetzelfde geldt voor mijn eigen buurt. Zodra de rangorde binnen een deelgroep meer dan vier punten afwijkt van die van alle Amsterdammers samen, is de score gekleurd: hogere rang = blauw, lagere rang = rood. Het betreft gewogen cijfers.

Bovenin treffen we over het algemeen gebieden aan die weinig controversieel zijn, zoals Zuid, Centrum en Watergraafsmeer. Opvallend is wel de hoge klassering van Noord en Zuidoost. We zien verderop hoe dat komt. Doordat we de omschrijvingen intact hebben gelaten, hebben verschillende buurten die tot hetzelfde stadsdeel behoren verschillende rangordes gekregen. Zo horen Centrum, Jordaan, binnenstad, grachtengordel en Plantage allemaal tot het stadsdeel Centrum. Als je ze optelt zou de eerste plaats van Zuid wel eens in gevaar kunnen komen. Al met al nemen de gebieden in het centrum en ten zuiden ervan een dominante plaats in; precies zoals deze gebieden ook op de koop- en huurmarkt het meest geliefd (en dus het duurst) zijn.

Leeftijd, inkomen en huishoudentype

De rangorde van aantrekkelijkste buurten verschilt naar gelang de groep mensen die je het vraagt. Ter illustratie hebben we de rangordes opgesteld voor verschillende leeftijdsgroepen, soorten huishoudens en inkomensklassen. Bij de toptien buurten is nauwelijks onderscheid. Dat zijn kennelijk buurten die iedereen wel aantrekkelijk vindt. Maar daaronder ontstaan frappante verschillen.

Enkele voorbeelden:

• Oud-West, Zeeburg en Westerpark zijn aantrekkelijk voor jongeren;
• Slotervaart, Slotermeer en de eigen buurt scoren vooral bij mensen boven de 55;
• De Concertgebouwbuurt is geliefd bij alleenstaanden, Bos en Lommer bij gezinnen met kinderen;
• Bos en Lommer, Geuzenveld en Slotermeer zijn favoriet bij de lagere inkomens;
• De Vondelparkbuurt en het Oostelijk Havengebied scoren vooral bij hogere inkomens.

Er zijn nog talloze andere voorbeelden te vinden. Wat opvalt is dat buurten aantrekkelijker worden gevonden door de groepen die daar in de meerderheid zijn. Zo doen traditioneel dure buurten het goed bij hogere inkomens. De vraag is dan wel: vinden die mensen met lagere inkomens Buitenveldert echt niet aantrekkelijk, of gaan ze ervan uit dat die buurt voor hen toch niet bereikbaar is?

Aantrekkelijk is: wat je goed kent

Er zijn buurten die stemmen trekken uit de hele stad. De grachtengordel wordt door mensen uit heel Amsterdam genoemd, evenals de Jordaan, Buitenveldert, Prinseneiland, Sloten, Rivierenbuurt, Vondelparkbuurt, Watergraafsmeer en Zuid. Maar de stemmen voor de Baarsjes komen bijna allemaal van mensen die er wonen. Hetzelfde geldt voor de Indische Buurt, Molenwijk, Spaarndammerbuurt, Staatsliedenbuurt, Tuindorp Oostzaan, Zuidoost en Zeeburg.
Hoeveel het uitmaakt waar je woont, wordt geïllustreerd met twee voorbeelden uit de topvijf: Amsterdam Noord en Oud Zuid. Amsterdam Noord eindigt verrassend op plaats 5. Oud Zuid is nou typisch zo’n plek die bijna iedereen aantrekkelijk vindt. Bij Noorderlingen staat het eigen stadsdeel op één, maar ze noemen in de topdertig ook liefst vijftien plekken die óók in Noord liggen (tabel 2). Oud Zuid biedt hetzelfde beeld. Mensen hechten zich aan de buurt waar ze wonen, en kennen in die omgeving ook de mooie plekjes.

Aantrekkelijk is: waar je wilt wonen

We hebben in de enquête bewust opengelaten hoe het begrip aantrekkelijk geïnterpreteerd moet worden. Een buurt waar het prettig is om te wonen, of een buurt waar je gezellig kunt winkelen? Voor degenen die Rembrandtplein of Leidseplein antwoorden zit de aantrekkelijkheid waarschijnlijk in de kwaliteiten als uitgaanscentra, terwijl Artis de associatie met een dagje uit oproept, en Berlage Zuid vooral op architectonische en stedenbouwkundige kwaliteiten lijkt te slaan. Het meest genoemd worden die buurten die een soort universele aantrekkelijkheid hebben. De plekken die door de spraakmakende gemeente van Het Parool zijn genoemd, zijn bijna allemaal in die delen van de stad te vinden. Daarnaast noemt men die buurten waar men zelf woont of waar de eigen soort het meest vertegenwoordigd is. Die laatste categorie heeft de vraag wat aantrekkelijk is vooral opgevat als: aantrekkelijk om te wonen. Degenen die IJburg antwoorden kunnen de aantrekkelijkheid van die buurt nog niet ervaren hebben, maar bedoelen kennelijk ook dat ze daar wel zouden willen wonen. Ook degenen die Goudkust, Gouden Bocht of Begijnhof noemen hebben waarschijnlijk een woonbuurt op het oog, al is het onwaarschijnlijk dat ze veel kans maken om daar ooit te komen wonen.
We hebben op deze pagina’s slechts wat eerste resultaten besproken. Die ene enquêtevraag naar de aantrekkelijkste buurt van Amsterdam biedt nog talloze mogelijkheden voor nadere analyse, doordat de antwoorden gekoppeld kunnen worden aan de vele gegevens die Wonen in Amsterdam verder heeft opgeleverd. Welke mensen laten zich leiden door hun mogelijkheden, en welke niet? In wat voor buurten zoeken mensen het vooral dicht bij huis? En als ze het ver van huis zoeken, is dat dan een signaal dat ze hun eigen buurt onaantrekkelijk vinden? In andere publicaties zullen we op deze en andere vragen ingaan.