Eetbaar Park

Dertig jaar geleden zaaide de Amerikaanse kunstenares Agnes Denes een stuk grond midden in New York in met graan. Haar statement was duidelijk: een stad kan geen dag zonder voedsel. Het wordt alleen steeds verder weg geproduceerd en komt, industrieel verwerkt en kleurig ingepakt, per vrachtwagen terecht in de schappen van supermarkten, die de plaats van stadsboerderijen hebben ingenomen. De tijd van Vis- of Vleesmarkt is voorbij. Maar is dat een houdbare situatie? De Londense kunstenaar Nils Norman (1966) durft die vraag wel te stellen. In ‘Eetbaar park’, een document dat hoort bij het gelijknamige meerjarige gemeenschapskunstproject in Den Haag, schaamt hij zich allerminst voor zijn denkbeelden. Van moderne steenwoestijn via ‘transition town’-projecten naar een groen en sociaal utopia!

Op het raakvlak van stedenbouw, beeldende (landschaps)kunst en permacultuur ontstonden in Den Haag niet alleen twee op permacultuur geïnspireerde parken, maar ook een educatief paviljoen uit hout en leem en, niet te vergeten, een doorgaand leerproject voor alle vrijwilligers, scholieren en andere bezoekers. Zij zijn onderdeel van een masterplan van onderop, in tegenstelling tot de stedenbouwkundige masterplannen van voor de bouwcrisis. Waar draait het om? De creatie van voedselbossen, stadslandbouw, bioregionalisme en zo verder. Termen die je in de bestaande bestemmingsplannen nog niet terugvindt. Als de overheid niet dwarsligt met regels volgen in Den Haag binnenkort nog zonnepanelen, een composttoilet en een zuiveringssysteem voor grijs water (geen toiletafvoer).

Hoewel in het boek natuurlijk ook een hoofdstuk wordt gewijd aan een kunsthistorische inbedding is de inzet van Nils Norman in de eerste plaats een driedimensionaal debat. Kan een collectief biologisch project midden in de stad aanslaan en is het uit te rollen en in te passen in stedenbouwkundige planningsprocessen? Bovendien biedt permacultuur, een slim en organisch systeem, oplossingen voor het ruimtegebrek in steden. Voor een verticale tuin heb je bijvoorbeeld aan één rij stoeptegels al genoeg.

Het is een boek vol verrassingen en zeker het hoofdstuk gewijd aan doe-het-zelf permacultuur zal veel stadsbewoners vrolijk maken. Het staat vol groeitips, zoals over de kruidenspiraal. Of de compostbak waarin wormen het organische opruimwerk doen, tot en met het composttoilet. Een totaal andere benadering van duurzaamheid dan het steeds verder verhogen van de prijs van vervoer.