Het IJplein in Amsterdam-Noord wordt een beschermd stadsgezicht, zo besluit het Amsterdamse gemeenteraad naar verwachting op 16 december. De wijk behoort tot de eerste projecten van Rem Koolhaas. De wijk, gelegen tussen het IJ, de Meeuwenlaan en de Motorwal, is tussen 1980 en 1987 gebouwd. De bouwblokken zijn zo opgezet dat zoveel mogelijk mensen vanuit hun woning het IJ kunnen zien. Deze keuze voor optimale zichtlijnen is vooral het gevolg van intensieve burgerparticipatie. (Toekomstige) buurtbewoners kregen daarbij steun van wethouder Jan Schaefer die daarmee een ontwerp van zijn eigen dienst DRO aan de kant schoof. Rem Koolhaas kreeg de opdracht als 'coördinerend architect' de verschillende visies te verzoenen en trok vervolgens het project naar zich toe. Het is het laatste stedenbouwkundige plan van Amsterdam dat volledig uit sociale woningbouw bestond en wordt daarom wel gekarakteriseerd als 'het testament van Jan Schaeffer.
Rem Koolhaas van OMA liet eerder bij AT5 weten aangenaam verrast te zijn door het initiatief. “Dit was een van onze eerste projecten, waar we van harte en met liefde aan hebben gewerkt. We wilden een sociaal en socialistisch project waardoor niet-welgestelde mensen de gelegenheid kregen om op een schitterende plek in de stad te wonen en blijven wonen. Amsterdam is sindsdien veel duurder geworden en het is moeilijker om je er te vestigen. Daarom vind ik dit project nog belangrijker dan het toen al was.”
De beschermde status maakt ingrepen niet onmogelijk, maar moet er voor zorgen dat bij eventuele sloop, nieuwbouw of optopping rekening wordt gehouden met de cultuurhistorische waarde van het gebied. De aanvraag is gedaan voor VvE 't IJ, die daartoe in juli 2019 een onderbouwing van 19 pagina's inbracht.
Op de plek van het IJplein lag ooit de werf van de Amsterdamse Droogdok Maatschappij. Deze verhuisde in 1978 naar het NDSM-terrein na het failliet van de Nederlandse Dok en Scheepsbouw Maatschappij.