Wonen in een gebouw met alleen mensen die zich onderdeel voelen van de LHBTIQ+-gemeenschap. Dat is de droom van Fred Wan en met Vlinderhaven lijkt dit werkelijkheid te worden. Zijn bewonersinitiatief voor een woongebouw op Centrumeiland maakt grote kans bij een kavel-competitie.
Blok 16 is een van de laatste kavels op het Centrumeiland van IJburg waar gebouwd kan worden. Gemeente Amsterdam schreef hiervoor een bijzondere tender uit: een competitie voor een gebouw met 110 woningen met een bij Amsterdam passende invulling van het begrip nabuurschap. Waar burenhulp en solidariteit vanzelfsprekend zijn. Het ontwerp van het gebouw en de mix aan woningen moeten ervoor zorgen dat de toekomstige buren elkaar gemakkelijker kunnen helpen. Inschrijving op deze tender vereist een meervoudig opdrachtgeverschap van bewoners, een architect en een ontwikkelaar.
Geen uitzondering
Als Fred Wan eind 2024 wordt gewezen op deze tender is hij meteen enthousiast. “Ik was al een tijd actief bij vrijwilligersorganisatie Outforever. Die vereniging zet zich op allerlei manieren in voor de LHBTIQ+-gemeenschap. De naam benadrukt dat wij ook als we ouder worden ‘voor altijd uit de kast’ willen blijven. Dat valt in de praktijk nog wel eens tegen. In zorginstellingen zijn ouderen soms bang om buitengesloten te worden als ze hun geaardheid vertellen.”
Vanuit die gedachte was Outforever initiatiefnemer voor collectieve zelfbouwproject Roze Hallen in de Kinkerbuurt, een project met koopwoningen. Daar wonen sinds 2018 vijftien oudere LHBTIQ+’ers. Een succes, maar een druppel op de gloeiende plaat. Uit een doorlopende enquête van Outforever blijkt dat er veel behoefte is aan wonen binnen een eigen community. “Dan hoef je niets uit te leggen”, zegt Fred Wan. “Niet hetero maar LHBTIQ+-is de norm, dus je bent niet meer de uitzondering.”
Speeddates
De tender voor Blok 16 biedt kans voor een nieuw woongebouw voor LHBTIQ+’ers; veel groter en dit keer voor alle leeftijden. Om bewonersinitiatieven op weg te helpen organiseert de gemeente speeddates voor bewoners en ontwikkelaars. Fred Wan gaat ernaartoe en maakt kennis met projectontwikkelaar Common City en architectenbureau Space&Matter. Zij werkten al vaker samen, bijvoorbeeld aan De Ceuvel en SchoonSchip. Woningcorporatie De Alliantie komt aan boord voor de sociale huurwoningen.
De verenigingsnaam Outforever benadrukt dat wij ook als we ouder worden voor altijd uit de kast willen blijven
Samen maken ze een voorstel voor een invulling van Blok 16 die het Amsterdamse nabuurschap specifiek uitwerkt voor LHBTIQ+‘ers. In de woongemeenschap moet plek komen voor ouderen, maar juist ook voor jongeren die vanwege hun geaardheid of genderkwesties kwetsbaar zijn. Een sterke middengroep vormt de sterke schouder binnen dit concept van multigenerationeel wonen. Wan: “Het wordt een woonomgeving waar verschillende generaties elkaar ondersteunen en voor elkaar zorgen. Waar iedereen naar elkaar omkijkt en waar je helemaal jezelf kunt zijn, omdat diversiteit vanzelfsprekend is.”
Flyeren bij pride
De inschrijving voor de voorselectie sluit op Valentijnsdag 2024. Het plan voor Vlinderhaven – zoals het initiatief is gedoopt – komt glansrijk door die eerste ronde. Drie bouwcombinaties krijgen in maart 2025 groen licht om hun voorstel verder uit te werken. Voor Vlinderhaven gaan architect en projectontwikkelaar aan de slag met een ontwerp dat stimuleert tot ontmoeting en onderlinge ondersteuning. Bijvoorbeeld in de gemeenschappelijke binnentuin. Er wordt nagedacht over de zeggenschap die bewoners krijgen, zowel bij de ontwikkeling als bij het beheer van het gebouw. Input voor het ontwerp zijn workshops met belangstellende bewoners over de architectuur, de collectieve ruimtes, zorg en welzijn en over gedeelde waarden.
Fred Wan richt zich op het werven van potentiële bewoners. Een flyer-actie bij de Pride Walk in de zomer van 2025 en een item op AT5 geven een flinke boost. Inmiddels heeft hij al een flinke lijst actieve geïnteresseerden en circa 20 mensen die de intentieverklaring hebben ondertekend dat ze hier willen wonen.
Scheldpartij
Dat de LHBTIQ+-gemeenschap soms kwetsbaar is, blijkt uit een voorval bij een excursie naar de bouwlocatie. Omdat ze een regenboogvlag als herkenningspunt gebruikten, werd de bewonersgroep geconfronteerd met scheldpartijen. Het houdt Fred niet tegen om door te gaan, in tegendeel: “Dat schelden dat zijn we wel gewend. Met een grote gemeenschap kunnen we steun vinden bij elkaar. De community is niet bedoeld om ons te segregeren, maar om ons te verenigen en te versterken.”
Vlinderhaven wordt 40 procent sociale huur en middenhuur en verder vrije sector huur en koop
De woningtoewijzing zal gaan via de nog op te richten vereniging Woongemeenschap Vlinderhaven. Belangstellenden voor de huur- en de koopwoningen voeren een gesprek met de entree-commissie en ondertekenen het woonconcept. Alle bewoners worden lid van de woongemeenschap en gaan zich samen inzetten voor allerlei collectieve zaken en activiteiten. Zodat het ook na de start een levendige gemeenschap blijft. Daarnaast komt er een beheerconstructie voor de binnentuin en de collectieve ruimtes, waarin De Alliantie gaat samenwerken met de verschillende VvE’s die in het gebouw komen.
Tipje van de sluier
Half oktober was de deadline voor indiening van het plan voor Vlinderhaven. En met de nodige last-minute-stress is die gehaald. Het plan blijft nog even geheim, maar een paar tipjes van de sluier kan Fred al wel onthullen. Het totaal van 110 woningen huur- en koopwoningen stond al in de uitvraag. Vlinderhaven gaat voor een combinatie van 40 procent sociale huur en middenhuur en 60 procent vrije sector huur en koop. Op die manier is het goed financierbaar. “Binnen de LHBTIQ+-gemeenschap zijn genoeg mensen die zich een koopwoning of een duurdere huurwoning kunnen veroorloven”, zegt Fred.
Inmiddels is bekend geworden dat de andere twee bouwcombinaties voor Blok 16 zich hebben teruggetrokken. Het moet dus wel heel raar lopen wil Vlinderhaven de gunning niet krijgen. Maar echte zekerheid is er pas in januari 2026. Daarna wordt de optie-overeenkomst getekend. De oplevering staat gepland voor eind 2027. Dan hoopt Wan, werkzaam als zzp’er in de ICT, zijn sociale huurwoning in Westerpark te verruilen voor een woning in een rustiger en groenere buurt. Met veel gelijkgestemde buren. “Het is natuurlijk niet zo dat je straks met iedereen even goed kan opschieten, maar die vanzelfsprekendheid van LHBTIQ+ is wel de basis.”