Het systeem voor de verdeling van sociale huurwoningen in Amsterdam is - ondanks het grote tekort - redelijk in balans. Dat blijkt uit onderzoek van Companen in opdracht van de gemeente Amsterdam, de Amsterdamse woningcorporaties (AFWC), de Federatie Amsterdamse Huurderskoepels (FAH) en Arcade. Alle groepen woningzoekenden maken een redelijke kans op het vinden van een passende woningen en mensen in kwetsbare posities worden door het systeem extra geholpen. Het systeem van voorrangsregels kan wel wat eenvoudiger worden gemaakt, maar moet vooral beter worden uitgelegd, zodat iedereen het begrijpt. Ook moeten gezinnen met kinderen en jongeren tot 23 jaar meer kansen krijgen.
Het onderzoek laat, aldus betrokken partijen, zien dat de verdeling van de woningen redelijk in balans is. De regels zorgen ervoor dat de kans op een woning verschilt tussen groepen, maar dat is volgens de betrokken partijen een noodzakelijke keuze om mensen in een kwetsbare positie te helpen. Omdat de voorrangsregels grotendeels goed werken, vinden de betrokken partijen dat het systeem niet ingrijpend hoeft te worden veranderd.
Diverse verbeterpunten
Wel is er een aantal verbeterpunten. Het aantal voorrangsregels is te groot, er is sprake van overlap en de regels zijn vaak te gecompliceerd en te onduidelijk. De partijen gaan het systeem minder complex maken door overbodige of moeilijk uit te leggen regelingen te schrappen. Soms is een regeling overbodig omdat het doel al bereikt is, zoals bij jongerenbinding. Ook gaan de gemeente en corporaties de voorrangsregels beter uitleggen.
Ook moeten gezinnen meer kans krijgen. Uit het onderzoek blijkt dat gezinnen met kinderen en jongeren tot 23 jaar nu minder kans maken dan andere groepen. De gemeente, de woningcorporaties en de huurderskoepels vinden het belangrijk dat de positie van gezinnen op de woningmarkt beter wordt, om zo kinderen in Amsterdam een betere start te geven. Het is voor opgroeiende kinderen belangrijk om thuis genoeg ruimte te hebben om goed te kunnen slapen en bijvoorbeeld huiswerk te maken. De corporaties hebben inmiddels de mogelijkheid om meer woningen aan gezinnen toe te wijzen en doen dat ook. De kansen voor de jongeren tot 23 jaar moeten minimaal gelijk blijven, vinden de partijen.
Wel kans zonder voorrang
Veel woningzoekenden denken dat ze geen kans maken zonder voorrang, en dat er bijna geen woningen aan mensen zonder voorrang worden toegewezen. Dat klopt niet. Gemiddeld wordt 45% van de woningen aangeboden zonder dat er sprake is van exclusieve voorrang. Op die woningen kunnen ook mensen zonder voorrang reageren. Als er niemand met de juiste voorrang reageert, dan gaat de woning naar iemand zonder voorrang. In 2024 maakte de groep ongelabelde woningzoekenden 27% uit van de actief woningzoekenden in Amsterdam. Deze groep kreeg in dat jaar 16% (720 woningen) van het vrijkomend aanbod.