Doe-het-zelfsurveillance

Het Verwey-Jonker Instituut volgde in opdracht van het programma Politie & Wetenschap in Amstelveen, Amsterdam, Almere en Tilburg zes WhatsAppbuurtgroepen. Daarbij werden onder meer de chatgeschiedenis van de deelnemers geanalyseerd en rondetafelgesprekken gehouden met buurtbewoners en professionals zoals wijkagenten. De uitkomst van dit onderzoek werd onlangs gepresenteerd in het lijvige maar zeker leerzame onderzoeksrapport 'Doe-het-zelfsurveillance: een onderzoek naar de werking en effecten van WhatsApp-buurtgroepen'.
De diverse vormen van buurtpreventie hebben onder meer een gunstig effect op de gevoelens van veiligheid en bevordert de cohesie concluderen de onderzoekers van het Verwey-Jonker Instituut (in samenwerking met onder andere de VU) na bestudering van de zes cases.

Maar een effect dat de WhatsApp-buurtgroepen zelf graag claimen op hun websites, namelijk dat de sociale veiligheid ook daadwerkelijk toeneemt, wordt niet door de onderzoekers ondersteund: 'via de buurtapps vang je geen boeven' is hun conclusie. Negatieve bijverschijnselen als stigmatisering, het aanwakkeren van angstgevoelens en eigenrichting werden in de onderzochte cases maar twee keer aangetroffen. Volgens de onderzoekers was er in die gevallen sprake van zelfcorrigerend vermogen binnen de groep.
De onderzoeken tonen ook aan dat in een aantal buurten de relatie met de politie is verbeterd. Volgens het rapport van Verwey-Jonker zien ervaringsdeskundigen bij de politie nog veel meer mogelijkheden om WhatsApp-buurtgroepen actief in te zetten. Er wordt al door diverse groepen geëxperimenteerd met nieuwe toepassingen zoals het in realtime inzetten van preventieapps tijdens Oud en Nieuw of het opzetten van een rechtstreekse verbinding met de meldkamer.
De onderzoekers vragen zich wel af of hoe de informatiedeling van de bewoners onderling en met bijvoorbeeld wijkagenten zich verhoudt tot de nieuwe privacy-wetgeving. Hier is nog geen jurisprudentie over bekend.