Overslaan en naar de inhoud gaan

Transities in het landschap

Maarten Ridderbos beschrijft in zijn boek Transities in het landschap toonaangevende en spraakmakende ontwikkelingsprojecten in binnen- en buitenland van de afgelopen twee decennia. In het lijvige boekwerk wordt ingezoomd op stedelijke gebieden en op de plekken waar stad en land samenkomen.

Zeeburgereiland

Een van de voorbeelden van een getransformeerd landschap die Ridderbos uitgebreid beschrijft is het ontstaan van het Zeeburgereiland in Amsterdam. De oorsprong van dit kunstmatige eiland grijpt terug tot aan de aanleg van het Noordzeekanaal in de tweede helft van de 19e eeuw. Deze rechtstreekse waterverbinding gaf Amsterdam een enorme impuls en grote gebieden ter weerszijden van het IJ werden ingepolderd.
Het Zeeburgereiland was lange tijd een belangrijk natuurgebied met een grote diversiteit aan watervogels. Tot 1907, toen het een militaire enclave werd en dat bleef tot na de Tweede Wereldoorlog. Tijdens de wederopbouw werden de meeste ingepolderde gebieden rond de stad in rap tempo volgebouwd om de woningnood te lenigen. Het Zeeburgereiland behoorde in die tijd tot een van de rafelranden van de stad en werd lange tijd ongemoeid gelaten. Inmiddels is ook hier een omvangrijk stadsontwikkelingsproject in gang gezet. In het boek beschrijft Ridderbos de discussies die over de Sluisbuurt zijn gevoerd, en niet alleen in verband met de geplande hoogbouw. Ook over de gevolgen voor natuur en landschap werd en wordt strijd gevoerd.

Onderzoek en oordeel

De landschapstransities die Ridderbos in het boek beschrijft, worden overigens in eerste instantie vooral in gang gezet om de leefomgeving aantrekkelijker en leefbaarder te maken. Dat dit in de praktijk niet altijd gunstig uitpakt blijkt uit de voorbeelden die - overvloedig ondersteund door illustraties  en kaarten - in het boek worden aangehaald. Ridderbos onderzoekt en beoordeelt de impact van menselijk ingrijpen op het landschap, het historisch verband en de consequenties voor natuur, milieu en biodiversiteit. 
Behalve Nederlandse projecten worden in het boek ook voorbeelden uit het buitenland onder de loep genomen zoals Emscherpark in het Ruhrgebied, Hafencity in Hamburg en Glasholder Parc in Londen. Het is een veelzijdig boek dat in kaart brengt wat er de afgelopen decennia zoal in het landschapsbeeld is veranderd. En dat is veel.

Transities in het landschap; auteur Maarten Ridderbos; uitgeverij Gopher; 398 pag.; €39,50; ISBN 9789493230156.