NUL20 biedt u de mogelijkheid om uw mening te ventileren MEER...

De gemeente Amsterdam heeft een naam op te houden waar het gaat om beleid en regelgeving in de woningbouw. Maar voor allerlei eigentijdse ideeën, wensen en behoeften van actieve burgers maakt zij nauwelijks ruimte. In de forumbijdrage van Chris Stelder (De zekere weg naar stagnatie, juli 2002) wordt nog eens treffend verwoord hoe afhoudend een gemeente als Amsterdam (en kennelijk ook de corporatie van Stelder in Zaandam) zich naar burgers opstelt die zelf vorm en inhoud willen geven aan hun wijze van bouwen en wonen. In zijn artikel wemelt het van de beren op de weg. Particulier Opdrachtgeverschap wordt gepresenteerd als het synoniem voor Murphy’s Law, een vorm van bouwen met een probleemgarantie. Zijn pleidooi om het woningtekort op te lossen door het opvoeren van het bouwtempo en de consument bij voorkeur als toeschouwer aan de zijlijn te laten staan, gaat ons inziens voorbij aan één van de hoofddoelstellingen uit de Nota: ‘Mensen, wensen, wonen’, het ombuigen van een aanbodgestuurde naar vraaggestuurde woningmarkt. Hij blijkt ook slecht geïnformeerd over de ontwikkelingen die het fenomeen particulier opdrachtgeverschap het laatste decennium heeft doorgemaakt.

Een recente verkenning van RIGO* toont aan dat Amsterdam de komende periode veel ruimte zou kunnen bieden aan particulier opdrachtgeverschap. Enkele hoopvolle ontwikkelingen zoals de Scheepstimmermanstraat en Steigereiland daargelaten, wordt pijnlijk duidelijk dat de inspanningen van de gemeente daar schril tegen afsteken. Wij kunnen ons niet aan de indruk onttrekken dat de gemeente zich blijft verschuilen achter haar eigen beleid, zijn vele ingewikkelde regels en zijn afspraken binnen het bekende ons-kent-ons netwerk.

Amsterdam, de vernieuwende stad die zo graag de creatieve stad van de grote gebaren en statements wil zijn, wanneer geef je de burger weer eens echt de ruimte? Omvangrijke projecten met een duidelijke visie op de toegevoegde waarde van particulier opdrachtgeverschap, zoals de Grachtengordel, zijn wereldwijd in trek maar bij de gemeente zelf kennelijk helemaal in de vergetelheid geraakt.

Er moet maar eens afgerekend worden met de hardnekkige overtuiging dat een leger van ambtenaren, supervisors en coördinatoren ingezet moet worden om de burger te behoeden voor knutselwerk en logistieke rampen. Er zijn slimmere wegen om de kwaliteit te waarborgen. En dan die eenzijdige beeldvorming. Het bouwen van een vrijstaande woning op een vrije kavel is het stereotype beeld van particulier opdrachtgeverschap. Wie nog steeds in die termen denkt, zoals Stelder, is om begrijpelijke redenen sceptisch over de mogelijkheden in de stad. Maar inmiddels zijn er allerlei georganiseerde vormen van particulier opdrachtgeverschap, die zich juist uitstekend lenen voor toepassing in een stedelijke omgeving.

Particulier opdrachtgeverschap zou bijvoorbeeld wel eens de oplossing kunnen zijn ter voorkoming van de situatie die zich nu al manifesteert in het luxe segment van de Amsterdamse woningmarkt, de onverkoopbaarheid van woningen. Als de ontwikkelaars de toekomstige bewoners eerder benaderen en meer maatwerk leveren, snijdt het mes aan twee kanten. Dit hoeft niet tot consumentgericht bouwen beperkt te blijven; er kunnen ook verdergaande vormen van samenwerking worden aangegaan die wel de essentie van particulier opdrachtgeverschap raken.

Adri Duivesteijn plaatst in het januarinummer van nul20 terecht vraagtekens bij de grootschalige aanpak van stedelijke vernieuwingsgebieden. Juist in wijken waar grootschaligheid en gebrek aan variatie motieven zijn om de hele zaak op de schop te nemen, loert het risico van het toevoegen van een nieuwe laag anonieme eentonigheid. In onze optiek is het terugbrengen van de menselijke maat in de aanpak en het geven van ruimte aan lokale initiatieven, door middel van georganiseerde vormen van particulier opdrachtgeverschap een geschikte manier om de betrokkenheid van bewoners bij hun woning en woonomgeving te verbeteren. Het nemen van eigen verantwoordelijkheid is essentieel. Deze verantwoordelijkheid moet de bewoners ook worden gegund. De projecten kunnen een aanzet geven tot een grotere productdifferentiatie, meer mogelijkheden genereren tot het maken van een wooncarrière en een voorbeeldfunctie vervullen naar andere bewoners.
De horizon van alle mogelijkheden die particulier opdrachtgeverschap in zich heeft is nog lang niet in zicht.

* Particulier Opdrachtgeverschap in de vier grote steden: verkenning van de mogelijkheden tot 2010 (RIGO 2002) i.o.v. Ministerie van VROM, DG Wonen. Hier beschikbaar als pdf (272 Kb)

Eveneens beschikbaar als pdf:
Particulier Opdrachtgeverschap in de vier grote steden: voorbeeldprojecten (1 Mb).