Foto: Nico Boink
Hittestress is een groeiend probleem, zeker in steden en vooral voor kwetsbare bewoners. En die wonen dikwijls in corporatiewoningen. Wat kunnen woningcorporaties doen om hun woningen tijdens hete zomers leefbaar te houden? Aedes ontwikkelde daarvoor de Handreiking Hittestress, waarin ze corporaties tips geeft om hun huurders te beschermen tegen hittestress. Daarbij reikt ze ook een matrix aan, waarin 25 maatregelen worden gerangschikt op effectiviteit, kosten en gebruiksvriendelijkheid. Belangrijke maatregelen zijn onder meer het aanplanten van bomen en creëren van groene gevels en warmte weren met buitenzonwering zoals screens, raamfolie en schaduwdoeken.
Willen ze hittestress succesvol aanpakken, dan moeten corporaties structureel beleid ontwikkelen, aldus Aedes. Voor effectief beleid geeft de koepel de volgende opties.
- Sluit je aan bij het lokaal hitteplan. Steeds meer gemeenten maken een lokaal hitteplan (zoals Amsterdam, red.) waarin met de regionale
GGD, Rode Kruis, lokale zorg- en welzijnsorganisaties, woningcorporaties en andere partijen afspraken worden gemaakt voor acties tijdens een hitteperiode. - Verspreid hitteflyers. Zorg dat bewoners weten wat zij zelf kunnen doen om hun woning koel te houden, zoals het toepassen van nachtventilatie. Het sturen op wenselijk gedrag kost weinig en heeft vaak een groot effect.
- Stel duidelijke regels op voor aanvragen voor Zelf Aangebrachte Voorzieningen (ZAV), zodat bewoners zelf verkoelende maatregelen kunnen nemen. Zorg ervoor dat deze voldoen aan kwaliteitseisen. Ondersteun huurders van appartementencomplexen met bijvoorbeeld een colectieve inkoopregeling en eenonderhoudsabonnement.
- Vergroen de omgeving. Wijken met veel sociale huurwoningen zijn relatief vaak versteend en worden daardoor sneller warm. Samen met bewoners kun je acties organiseren en aansluiten bij het NK Tegelwippen, Straatboer of Struikroven. Dit verlaagt de omgevingstemperatuur en verbetert de leefbaarheid in de wijk.
- Zorg dat je in beeld hebt welke woningen of complexen het grootste risico op oververhitting hebben. Dit kun je bijvoorbeeld doen met het NKWK Hittelabel. Ook is het raadzaam om klachten van huurders over te warme woningen te registreren, waardoor je (op termijn) beter inzicht krijgt in waar hittestress het meeste voorkomt.
De Alliantie ontwikkelde een aanpak waarbij ze niet alleen kijkt naar de technische staat van de woning, maar ook naar het gebruik ervan. Voor het ontwikkelen van beleid rond klimaatadaptatie, waaronder hittestress, maakt de corporatie gebruik van het Framework Climate Adaptive Buildings. Daarmee brengt De Alliantie omgevingsfactoren in beeld en bepaalt ze in hoeverre het vastgoed of de bewoner gevoelig is voor hitte. ‘We zijn begonnen met een inventarisatie van woningen met een hoog risico op hittestress’, zegt Iris van de Beek, senior adviseur strategie en beleid van De Alliantie, op de site van Aedes. ‘Gezien de omvang van ons bezit is het aantal woningen met een hoog of zeer hoog risico goed te overzien.’
Raam 's nachts open en zonwering
Om meer grip te krijgen op de risico’s van hittestress, heeft De Alliantie een pilot uitgevoerd met vier woningcomplexen, representatief voor het bezit van de corporatie. In samenwerking met Wageningen University en bouwfysisch adviseur BBA zijn simulaties gedaan om te bepalen wanneer het in woningen te warm wordt – en wat er gebeurt als je maatregelen toepast.
In veel gevallen bleken zogeheten 'passieve maatregelen' voldoende om oververhitting te voorkomen. Denk aan goede ventilatie en zonwering. Maar dan moeten bewoners daar wel mee overweg kunnen, benadrukt Van de Beek. ‘Je kunt van ouderen of zieken niet verwachten dat ze een moeilijk bereikbaar raampje open doen. Uiteraard kun je ook helpen, bijvoorbeeld een raam zodanig aanpassen dat het inbraakveilig is, zodat bewoners het ’s nachts open kunnen laten staan.’
Volgens Van de Beek groeit het besef rond hittestress merkbaar. De Alliantie overlegt met de gemeente Amsterdam en de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties over mogelijke gezamenlijke aanpakken. Ook wordt meegedacht over een subsidieregeling voor zonwering. ‘Het gaat hier niet alleen om de staat van onze woningen, maar ook om de gezondheid van onze huurders,’ zegt Van de Beek. ‘Dat maakt dit onderwerp hoe dan ook urgent.’ (ND)
Lees ook: ‘Gemeente Amsterdam heeft onvoldoende aandacht voor gevolgen klimaatverandering’