Met het opdoeken van het klassieke bejaardenhuis verdween het thema ouderenhuisvesting niet. Wat heet: het afgelopen decennium was 'seniorenhuisvesting' - of breder Wonen en Zorg - onderwerp voor een karrevracht aan artikelen, rapporten en adviezen. De grote lijnen zijn overbekend: Nederland vergrijst, steeds meer inwoners zijn tot op hoge leeftijd vitaal, maar er gaapt een problematisch groot gat tussen wonen 'thuis' en het verpleeghuis. Zo lang mogelijk thuis wonen pakt vaak niet goed uit.

Veel senioren verpieteren en krijgen onvoldoende zorg, constateerden in 2018 de toenmalige ‘eenzaamheidsambassadeur’ Eric van der Burg en Cees van Boven, bestuurder van Woonzorg, in NUL20. Zij pleitten, en velen met hen, voor meer woonvormen die het ouderen gemakkelijk maken om elkaar te ontmoeten en bij te staan. Dat was ook een van de centrale adviezen van de Commissie Toekomst Zorg Thuiswonende Ouderen - kortweg de commissie Bos: er moet een variëteit aan collectieve en of semi-zelfstandige woonvormen bijkomen. Ga (ver)bouwen!, aldus commissievoorzitter Wouter Bos begin 2020.

Die ontwikkeling is zeker op gang gekomen via transformatie van oude zorginstellingen en via nieuwbouwprojecten van particuliere collectieven, marktpartijen, woningcorporaties en zorgorganisaties. In dit nummer van NUL20 worden weer enkele recente initiatieven besproken: van de opgepluste seniorenflat, via de wooncoöperatie De Binnenhaven tot een Iraanse woongroep van senioren. Maar er moet nog veel meer gebeuren want Nederland vergrijst. In 2030 zullen er ruim 2 miljoen 75-plussers zijn, zo’n 600.000 meer dan nu. Aantrekkelijke nieuwbouw voor senioren zorgt bovendien voor doorstroming.

Bijna 90 procent van alle 80-plussers woont inmiddels zelfstandig. Achter het scheiden van wonen en zorg zat ook een financieel motief. Maar de wal gaat het schip keren, waarschuwde ING in een recente studie. De kosten van thuiszorg exploderen volgens de bank. Niet alleen via de thuiszorg, maar ook omdat er vele ouderen 'onnodig' in een ziekenhuis worden opgenomen. Ook zijn er op termijn domweg onvoldoende handjes om al die zorg thuis te leveren. Volgens de bank is het concentreren ('clusteren') van ouderenwoningen de enige manier om de groeiende personeelstekorten en zorgkosten beheersbaar te houden.

Naar het hospitaliserende bejaardenhuis verlangt niemand terug. Maar hoeveel argumenten moeten er nog bij komen voordat er grootschalig wordt ingezet op woonvormen van het type 'zelfstandig maar wel samen'. Dit en nog veel meer in de nieuwe NUL20.