In de ene straat heeft de bewonersorganisatie behoefte aan een eigen plek, in een andere wijk krijgen jonge ondernemers een kans. Woningcorporaties verhuren hun winkelpanden niet zomaar aan de hoogste bieder, maar denken na over wat het beste voor een buurt is. Drie voorbeelden uit drie Amsterdamse buurten.
Celise Bakker fietste door de Orteliusstraat in de Mercatorbuurt in Amsterdam-West toen haar oog viel op een hoekpand volgeplakt met posters. Hé betrokken ondernemer. Droom jij over een eigen zaak? Het blijkt een schot in de roos. Ze is al een tijdje op zoek naar een nieuwe plek voor haar creatieve kinderworkshops en wil graag uitbreiden met workshops voor volwassenen. Maar een dure bedrijfsruimte is voor haar geen haalbare kaart. Toch is Celise Bakker sinds het voorjaar van 2024 die betrokken ondernemer.
Rochdale hanteerde een speciale manier om de juiste ondernemer te vinden voor deze ruimte. “Het gaat om commercieel bezit en dat betekent dat er vanuit de sociale tak van de corporatie geen geld bij mag worden gelegd. We moeten dus commerciële huren vragen, maar vaak is die prijs veel te hoog voor buurtgerichte ondernemers. En dat botst soms met onze strategie waarin we inzetten op sterke buurten”, aldus Nadine van Kaam, coördinator bedrijfsonroerendgoed bij Rochdale. De oplossing werd gevonden in een soort Robin Hood-methode. “We clusteren een aantal bedrijfsruimten in dezelfde buurt en kijken voor het hele cluster of het rendement voldoende is. Op basis daarvan kunnen we soms een enkel pand voor een lagere huurprijs aanbieden.”
De volgende stap is het vinden van een huurder die écht iets kan bijdragen aan de buurt. Daarvoor ontwikkelde Van Kaam het concept ‘Pitch je plan’. Via posters, folders en berichten in de buurtkrant werden ondernemers uitgenodigd een bedrijfsplan in te dienen. Voor de Orteliusstraat kwamen er ruim tachtig inzendingen. Samen met de buurtcoördinator en de gebiedsmakelaar deed Van Kaam de eerste schifting. Bij tien ondernemers werd extra informatie opgevraagd, want niet alle plannen waren compleet. Uiteindelijk kregen drie ondernemers de kans hun plan live te pitchen voor een jury, met daarin ook vertegenwoordigers van de bewonerscommissie.
Celise Bakker won met haar plan voor Studio Creatief. “Vooraf heb ik nog wel gekeken of er bijvoorbeeld sprake was van tijdelijke huur, maar dat was niet zo.” Bij de pitch illustreerde ze haar plan met een zelfgemaakte maquette. Voor de financiële onderbouwing kreeg ze hulp van een vriend. Als sociale ondernemer vindt ze het belangrijk dat kinderen en volwassenen mee kunnen doen. Sommige ouders betalen een lage prijs voor haar workshops via het Sport- en Cultuurfonds van de gemeente Amsterdam, anderen kunnen meer betalen. Ook bij de volwassenen wil Bakker een gemixte groep deelnemers. Ze is nog op zoek naar subsidie om ook dat mogelijk te maken. “Buurtbewoners zijn heel enthousiast. Ze brengen knutselmateriaal langs. Er woont hier verderop een oudere vrouw die heel blij is met schilderlessen op loopafstand.”
Rochdale vraagt voor de bedrijfsruimte aan de Orteliusstraat 485 euro per maand exclusief servicekosten en btw. Na twee jaar wordt gekeken of Studio Creatief voldoende inkomsten heeft om de streefhuur van 750 euro te betalen. Als de sociale inzet voor de buurt hoog is en het inkomen minder, worden de voorwaarden opnieuw bekeken. Binnenkort start Rochdale met ‘Pitch je plan’ bij twee bedrijfsruimten in andere buurten. Van Kaam denkt dat het clusteren ook goed zou zijn bij nieuwbouw: “Als je nadenkt over invulling van de commerciële plint, reken dan geen eenheidsprijs, maar maak de huurprijs meer gedifferentieerd.”
Kolenkitbuurt
Bij de nieuwbouw van Eigen Haard in de Kolenkitbuurt, eveneens in West, horen vier bedrijfsruimten aan de Bos en Lommerweg. Lange tijd stonden de winkels leeg door opleveringsproblemen. De leegstand was omwonenden een doorn in het oog en leidde tot overlast en verminderde leefbaarheid, maar sinds een paar maanden zit daar het kledingmerk Lovetrigger. Ontwerper Maarten Lambach werkt aan zijn nieuwe collectie: cool en rebels, maar ook duurzaam en verantwoord. Lokaal geproduceerd en gemaakt van biologisch materiaal.
“Ik heb echt een klik met die jongeren, ze komen hier vanzelf binnenvallen”
De caps, sjaals en hoodies in de etalage trekken de belangstelling van jongeren uit de buurt en van leerlingen van de naastgelegen Bos en Lommerschool. Ze zijn van harte welkom in het atelier en Lambach stimuleert ze om hun plannen waar te maken. “Ik heb echt een klik met die jongeren, ze komen hier vanzelf binnenvallen.” Hij zit boordevol plannen om vanuit zijn bedrijf iets voor de Kolenkitbuurt te betekenen. Als voormalig voetballer en jeugdtrainer legde hij al contacten met welzijnsstichting Dock. Hij denkt bijvoorbeeld aan een toernooi op het Johan Cruijffcourt met tenues vanuit gerecycled kledingmateriaal. “Er zijn veel manieren om jongeren een boost te geven en ze te helpen om hun talent te ontdekken.”
Lambach huurde ook een kraampje op de maandelijkse buurtrommelmarkt op het pleintje voor zijn winkel. De afgeprijsde samples vonden gretig aftrek. Maar belangrijker vindt hij het contact met bewoners en andere ondernemers. Actief ging hij kennismaken met andere organisaties in de buurt. Zoals stichting Aminah die schuin aan de overkant ontwikkeltrajecten verzorgt in ontmoetingscentrum Amina. In het naaiatelier leren vrouwen hoe ze hun ambachtelijke en ondernemende vaardigheden kunnen uitbouwen. Binnenkort maakt een van hen de overstap en gaat ze werken aan de collectie van Lovetrigger. Ook zint hij op manieren om oudere buurtgenoten met vakkennis, zoals een Marokkaanse kleermaker, in verbinding te brengen met zijn bedrijf.
Siemen de Boer – bij Eigen Haard verantwoordelijk voor de verhuur van deze panden – vertelt dat er veel belangstelling voor was, maar vaak ging het om bedrijven waarvan er al ruim voldoende in deze buurt aanwezig zijn. “We hebben gezocht naar een mooie functie die echt een aanvulling is. Het verhaal van Lovetrigger leek meteen veelbelovend. Er is eerst gewerkt met een bruikleenovereenkomst die van beide kanten opzegbaar was. Inmiddels is dat omgezet naar een vast huurcontract met een ingroeihuur; het eerste jaar geven we twintig procent korting.”
Leefbaarheid verbeteren
Het bijna honderd jaar oude Purmerplein met rondom meer dan dertig winkels is het hart van Tuindorp Nieuwendam in Amsterdam-Noord. Renovatie van de woningen aan het plein veroorzaakte afnemende klandizie voor de winkeliers. Om de levendigheid en de leefbaarheid te verbeteren, hebben bewoners Buuf & Buur Nieuwendam opgericht. Sinds vorig jaar heeft deze bewonersorganisatie de beschikking over één van de winkelpanden. “Naast onze evenementen op het plein wilden we graag een vaste ontmoetingsplek. Dankzij subsidie van het stadsdeel kunnen we nu een meerjarig huurcontract afsluiten tegen een maatschappelijk tarief”, zo verklaart coördinator Afra van Empelen. Het is de bedoeling dat de buurtkamer een plek wordt voor oude en nieuwe buurtgenoten. Maar met alleen vrijwilligers is het onmogelijk vaker dan twee dagen in de week de deuren te openen. Bovendien is het pand aan de grote kant. Daarom heeft de bewonersorganisatie gezocht naar een sociale horecapartner. “We hebben iemand gevonden”, zegt Van Empelen. “Hopelijk komt hierover binnenkort zekerheid. Intussen wordt de ruimte al goed gebruikt. Naast koffie-inloop en buurtactiviteiten zijn hier ook regelmatig feestjes van buurtbewoners, of laatst de nazit van een uitvaart.”
Erik Butzelaar, teamleider Bedrijfsonroerendgoed bij woningcorporatie Ymere, ziet het belang van Buuf & Buur voor het Purmerplein. “Ze betalen een sterk gereduceerd tarief. Eigenlijk kunnen we ons dat niet veroorloven, want voor het bedrag aan huurderving kunnen wij bijvoorbeeld ook zes badkamers renoveren. De horecaondernemer gaat wel de normale huurprijs betalen. Die samenwerking tussen commerciële en maatschappelijke huurders dient het hogere doel voor het realiseren van meer verbinding tussen buurtbewoners. Meer levendigheid op het Purmerplein heeft ook een positief effect voor de andere winkeliers en op de verhuurbaarheid van onze bedrijfspanden.”