Nieuwendam-Noord is een paar maanden geleden officieel omgedoopt tot Waterlandpleinbuurt. Die naamsverandering is onderdeel van een charme-offensief waarin de buurt wordt geprezen om het vele groen en zijn gunstige ligging vlakbij Waterland. Maar er is ook veel armoede. Het vernieuwde Waterlandplein moet het bruisende hart van de wijk worden.
| De tijd van de grootschalige stedelijke vernieuwing is voorbij. Het geld is op. Amsterdam heeft besloten de resterende gemeentelijke vernieuwingsgelden te concentreren in acht gebieden in plaats van 33. Wethouder Freek Ossel in april 2011 over de nieuwe aanpak: “Wij nemen met de stadsdelen de bestuurlijke verantwoordelijkheid voor die gebieden. De middelen worden in één portemonnee gestopt. Nu gaat het ons erom met gebiedsgerichte arrangementen het verschil te maken.” De ‘uitverkoren’ gebieden zijn Slotermeer-Zuidwest en Slotermeer-Noordoost, de Kolenkitbuurt, Bijlmer-Centrum en Holendrecht/Reigersbos en drie gebieden in Noord: IJplein/Vogelbuurt, Nieuwendam-Noord en Volewijck. Deze ‘focusgebieden’ zouden er op basis van de opgestelde criteria het beroerdste voorstaan. NUL20 bezoekt alle focusgebieden, ditmaal Nieuwendam-Noord. |
De Waterlandpleinbuurt kent veel gezichten. Er zijn straten waar de woningen een prettige uitstraling hebben en de openbare ruimte netjes oogt. Maar grote delen van de Markengauwbuurt maken een verpauperde indruk. In de grauwe jaren-zestigportiekwoningen wonen niet zelden gezinnen met vijf of meer kinderen. Op een enkel piepklein balkon hangt de was buiten, ondanks het slechte weer. “Heel veel jongeren in de Waterlandpleinpleinbuurt groeien op in armoede, bevestigt Coby van Berkum, portefeuillehouder Jeugd/Onderwijs en Zorg/Armoede in Noord. Ze is daarom blij met het extra geld dat deze ‘focuswijk’ krijgt: “Zo kunnen we meer zorg bieden aan kwetsbare gezinnen en ouderen.”
Als het aan Van Berkum ligt, is de situatie voor de kwetsbaarste groepen over vijf jaar behoorlijk verbeterd. Speerpunten van beleid zijn goed onderwijs en minder schooluitval. Voor langdurig werklozen wordt via participatieprojecten de weg bereid naar werk. Mensen met schulden worden uit hun isolement gehaald. Van Berkum: “We moeten er met elkaar de schouders onder zetten en de boel niet dichttimmeren met regeltjes. Met het extra geld kunnen we de mooie projecten die al lopen verder uitbouwen en nieuwe projecten starten.”
Een van die nieuwe projecten is ‘Beter Samen Doen’: in een samenwerkingsverband van zorg- en welzijnsinstellingen, een zorgverzekeraar en de lokale overheid is het streven ‘zorg op maat’ te gaan leveren. Van Berkum: “Het komt er op neer dat bij probleemgezinnen de regie in handen komt van een casemanager en niet - zoals nu vaak het geval is - bij tien verschillende personen van even zoveel instanties. Ook worden HBO-studenten ingezet die onder begeleiding een jaar lang een gezin volgen. Ik verwacht dat dit project een belangrijke bijdrage gaat leveren aan betere begeleiding van probleemgezinnen.”
Kunstgrasveld
Op bewonersbijeenkomsten in Nieuwendam luchten de bewoners vooral hun hart over de openbare ruimte. “De tips die we daar krijgen zijn vaak heel bruikbaar,” zegt een voorlichtster van het stadsdeel. We treffen het niet. Tijdens de bewonersbijeenkomst die NUL20 op een ijzelige zaterdagmiddag bezoekt, is het zeer rustig. De door bewoners aangedragen broodjes en soep blijven lang onaangeroerd. Tot de jeugd – die de ijzel wel trotseert – het warme buurtcentrum binnenstroomt. Zij mogen aanschuiven onder voorwaarde dat ze meepraten over hun buurt. Ongeveer tien jongens tussen de tien en twaalf jaar scharen zich rond Coos Langkemper, door Impuls gedetacheerd bij stadsdeel Noord en vooral bekend van de bus die wekelijks in verschillende buurten parkeert voor het Burenuurtje.
Een van de jongens weet wel wat de buurt nodig heeft: een kunstgrasveld. Langkemper vraagt waar dat veld dan zou moeten komen. “Op het plein voor mijn huis”, zegt de jongen stellig. De jongens die een paar straten verderop wonen zijn het daar niet mee eens. Langkemper zucht. “Jullie zouden zo’n grasveld het liefst op je eigen balkon hebben.” Maar ze is blij dat de jeugd bereid is mee te praten. “Het is belangrijk dat de bewoners betrokken zijn bij hun buurt.” De aangedragen ideeën worden allemaal genoteerd en bekeken, benadrukt een van de aanwezige stadsdeelvertegenwoordigers.
Kloppend hart
Er wordt flink geïnvesteerd in de fysieke vernieuwing. De nieuwbouw van Noordermare is opgeleverd en in april start de sloop van woningen in plangebied Breehorn waar Markengouw onder valt. Volgens projectmanager Vincent Verbiest van Rochdale zijn de meeste van de 206 huishoudens voor de eerste fase van het project inmiddels uitgeplaatst. De woningen worden nog tot 1 maart tijdelijk verhuurd aan voornamelijk studenten.
De uitplaatsing startte al in juli 2010. Verbiest: “Het was een langzaam traject omdat er erg weinig lege woningen beschikbaar zijn. De meeste bewoners zijn binnen de wijk gebleven, een deel is op eigen verzoek naar elders verhuisd.” Met medewerking van Ymere heeft Rochdale veertig huishoudens in een sociale huurwoning van Noordermare kunnen plaatsen.
Voor de 206 sociale huurwoningen die gesloopt worden, komen in eerste instantie tachtig eengezinswoningen in de vrije huursector terug. Daarna hoopt Rochdale nog te kunnen bouwen voor sociale huur. De sloop van ongeveer evenveel woningen in de tweede fase is voor minstens vijf jaar uitgesteld. Verbiest: “We hebben onlangs de knoop doorgehakt en de bewoners van het uitstel op de hoogte gesteld. Opvallend was dat er nauwelijks op dat nieuws werd gereageerd.”
Nieuwbouwproject ‘De binnentuinen van Noord’ van Stadgenoot – onderdeel van hetzelfde plangebied – gaat ook in april starten, althans als de 70 procent voorverkoop wordt gehaald. De portiekflats maken dan plaats voor 42 koopwoningen vanaf 108 m2.
Het grootste ankerpunt ten slotte is de bouw van een megawinkelcentrum (10.000 m2) en zes woontorens op het Waterlandplein. Dit plein moet het kloppende hart van de wijk worden. Oktober vorig jaar werd de eerste woontoren, de Brandaris, opgeleverd. Stadsdeelvoorzitter Rob Post onthulde daarbij ook de nieuwe naam van de wijk. Dat in het winkelcentrum zowel een Albert Heijn als een Aldi wordt gevestigd, tekent de mix van bewoners. De torens bevatten een mengeling van koopwoningen, vrije sector huur en sociale huur. De oplevering van het Nieuwe Waterlandplein wordt deze zomer verwacht.
| Nieuwendam-Noord oftewel de Waterlandpleinbuurt is een verzameling van zeven buurten. De wijk wordt begrensd door Waterland en reikt in het noordoosten tot net buiten de Ring A 10. Van de ruim twaalfduizend inwoners moet een kwart rondkomen van een minimuminkomen. Het aandeel werklozen is hoog: 7,4 procent. Slechts een derde van de bewoners is autochtoon; in heel Noord is dat nog meer dan de helft. Met 58 procent is het aandeel niet-westerse allochtonen heel hoog. In de rest van Noord en Amsterdam ligt dat aandeel rond de 35 procent. Er wonen veel jongeren in de wijk: 34 procent is jonger dan 23 jaar. In de rest van Noord is dat 29 procent en in heel Amsterdam precies een kwart. Van die jongeren groeit 41 procent op in een minimumhuishouden. De Cito-score is veel lager dan gemiddeld in Noord (en de rest van de stad). Lichtpuntje is dat het aantal voortijdig schoolverlaters is gedaald naar 16 procent; in 2007 was dat nog 24 procent. Er wonen veel grote gezinnen in de wijk. En veel gezinnen wonen in te kleine huizen. Volgens officiële normen woont 27 procent te krap (in heel Noord is dat al 24%). Door sloop is het aandeel sociale huurwoningen sinds 2004 gedaald van 82 tot 63 procent in 2011. Het aandeel koopwoningen steeg sinds 2000 van 15 tot 28 procent. |