Wonen in zelfbeheer

De Nederlandse Woonbond heeft deze zomer een uitgebreide brochure (50 pag.) uitgebracht over de mogelijkheden voor Wonen in Zelfbeheer, waarbij het niet gaat om individuele huiseigenaren - zelfbeheerders pur sang - maar om huurders in coöperatieve woonvormen. De Woonbond vindt meer zelfbeheer een kansrijke nieuwe weg in de volkshuisvesting. De ondertitel is veelzeggend: 'Nieuwe kansen voor huurders op zeggenschap en lagere woonlasten.
Zelfbeheer – het door bewoners zelf ontwikkelen, (laten) bouwen en/of beheren van hun eigen woningcomplex en/of de voorzieningen daarin – heeft in Nederland nooit een hoge vlucht genomen. Dat de belangstelling nu toeneemt verklaart de Woonbond uit twee ontwikkelingen: het Rijksbeleid dat woningcorporaties aan de ketting legt en hogere huren en meer verkoop van corporatiewoningen veroorzaakt; maar ook de verschuiving van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving. Die komt weliswaar ook grotendeels voort uit bezuinigingstaakstellingen, maar toch ook uit de wens van burgers om meer invloed te krijgen op de eigen leefomstandigheden.

Voor bewonerscollectieven die zich op dit pad willen begeven is deze brochure een uitstekend startpunt. De inleidende hoofdstukken beschrijven initiatieven uit het Nederlandse verleden en uit het buitenland. Bekende Nederlandse voorbeelden zijn De Samenwerking in Amsterdam en De Refter in Ubbergen, maar Nederland is toch vooral het land van de woningcorporaties. In diverse andere Europese landen hebben wooncoöperaties veel meer wortel geschoten.
De wooncoöperatie is op de politieke agenda gekomen dankzij Adri Duivesteijn. In 2013 lanceerde hij in een essay een uitgewerkt idee om een deel van het corporatiebezit over te dragen aan door bewoners bestuurde wooncoöperaties. Tijdens de roemruchte 'Nacht van Duivesteijn' zegde minister Blok toe de mogelijkheden daartoe te onderzoeken.
De Woonbond noemt als potentiële voordelen voor bewoners dat meer zelfbeheer leidt tot grotere invloed op en betrokkenheid bij hun woonsituatie; tot lagere woonlasten; tot mogelijkheden om specifieke woonwensen te realiseren en tot betaalbaarder huisvesting.
Uitgebreid wordt stilgestaan bij mogelijke rechtsvormen voor collectieven, met de juridische, fiscale en andere financiële consequenties die daarbij horen, waarbij het langste wordt stilgestaan bij 'de coöperatie': een vereniging die opkomt voor de materiële economische belangen van haar leden. De slothoofdstukken gaan over het kopen van een wooncomplex en het zelf beheren van wooncomplexen.