In 2019 daagde de Argumentenfabriek een illuster gezelschap uit de woonsector uit om nu eens zonder eigenbelangen en politieke standpunten de woningmarkt helemaal opnieuw te ontwerpen. De Denktank begon bij een zoektocht naar een 'waardenkader' en resulteerde in een aantal opmerkelijke uitgangspunten voor een Woningmarkt 2.0.
In die Denktank was een breed spectrum uit de woonsector vertegenwoordigd: Annius Hoornstra (Gemeente Zaanstad), Arjen Gielen (NHG), Cees van Boven (Woonzorg/De Vernieuwde Stad, Gertjan van der Baan (Vesteda/IVBN), Huib de Mulder en Roel van de Bilt (Rabobank), Joep Rats (Bouwend Nederland), Lidwin van Velden (NWB Bank), Marja Appelman (BZK), Paulus Jansen (Woonbond) en Ronald Huikeshoven (AM). Naast deze partners van de Argumentenfabriek werd nog met andere woningmarktdeskundigen gesproken. Het eindproduct van deze onderneming verscheen in juni 2020 'De Toekomst van de woningmarkt'. Aanvullend werd daarin ook nog een persoonlijke 'denkoefening' van een aantal deelnemers opgenomen.
Het illustere gezelschap werd door de Argumentenfabriek uitgedaagd nu eens 'zonder eigenbelangen en politieke denkbeelden' de woningmarkt helemaal opnieuw te ontwerpen. Dat begon bij een zoektocht naar de waarden die richtinggevend zouden moeten voor de inrichting van de woningmarkt. Dan gaat het zowel om de invulling van thema's als vrijheid en rechtvaardigheid maar ook die van kwaliteit en maatschappelijk nut.
Deze denkexercitie moest leiden tot een ‘moreel kompas’ leiden voor toekomstige hervormingen. Maar het verleidde de deelnemers - zo heerlijk losgezongen van de dagelijkse beslommeringen - toch ook tot een aantal iets meer concrete uitgangspunten voor die gewenste 'waardenvolle' woningmarkt 2.0. En die zijn best opmerkelijk, gezien de samenstelling van het gezelschap. En anderzijds is ook de vraag in hoeverre 'eigen belangen' buiten het denkraam konden worden geplaatst. Dit zijn ze:
1 Iedereen betaalt marktprijzen voor wonen
2.Mensen met een laag inkomen krijgen inkomensaanvulling
3 Mensen betalen belasting over vermogen, inclusief vastgoed.
4 Bijna overal mag worden gebouwd, mits veilig en gezond
5 Maatwerkhulp voor kwetsbaren
6 Nationale regelgeving, geen stapeling van eisen meer.
Om er wat uit te lichten. De Denktank stelt voor de huidige praktijk waar mag worden gebouwd om te keren. Nu ligt in bestemmingsplannen vast waar gebouwd mag worden (‘groene contouren’). Maar als de overheid zich nu eens beperkt tot vast te leggen waar dat absoluut níet mag. Het gevolg? een enorme toename van de beschikbare bouwgrond. Daardoor gaan volgens het gedachtenexperiment de woningprijzen gemiddeld dalen en neemt de variatie toe. En als al die lastige aanvullende eisen van gemeentes ook vervallen, wordt het bouwen nog goedkoper (en daarmee de basiskwaliteit). De Denktank denkt dat het met veel minder overheidssturing beter wordt, mits alle marktverstorende subsidies enz worden geschrapt en huishoudens met een laag inkomen inkomensaanvulling krijgen om die 'marktprijzen' te kunnen betalen.
Het is duidelijk. De uitkomsten staan ver van de huidige praktijk en realiteit af. Maar dat was net de bedoeling. Met dit boek wilde men ruimte scheppen voor een ander gesprek over de woningmarkt, door een andere manier van denken.
Dat laatste is zeker gelukt.
De toekomst van de woningmarkt - De waarden van wonen. Uitgever: De Argumentenfabriek. Auteurs: Katrin Weber Simone Halink Liza Sandtke. Gratis te downloaden (Zie Link)