De "indringende gesprekken" tussen de gemeente, woningcorporaties en Vattenfall om een oplossing te vinden voor de kostenstijging van een warmtenet-aansluiting zijn mislukt. De aankondiging van de spoedwet door minister Jetten zorgde paradoxaal genoeg voor extra complicaties. De geplande uitrol van het hoofdstedelijke warmtenet staat hiermee op losse schroeven, al gaat de aanleg in Braak & Bosch (Nieuw-West) en in de K-torens (K-buurt in Zuidoost) wel door. Wethouder Zita Pels wil huurders die nu onverwacht duurder uit zijn dan met gas, compenseren. Ze komt binnenkort met een voorstel.
De Amsterdamse woningcorporaties kondigden kort geleden aan te stoppen met het aansluiten van woningen op stadsverwarming. "We drukken voorlopig op de pauzeknop", aldus Anne-Jo Visser, directeur van de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties (AFWC). Dat besluit was het directe gevolg van de forse tariefsverhoging van het vastrecht die warmteleverancier Vattenfall per 1 januari invoerde. Corporaties kunnen daardoor hun toezegging niet meer waarmaken dat de overschakeling van gas naar stadswarmte niet duurder uitpakt.
Elders in het land klonken vergelijkbare zorgen. Aedes, de koepelorganisatie van woningcorporaties, schreef al een brandbrief aan de Tweede Kamer. Het kon toch niet de bedoeling zijn dat "de mensen met de laagste inkomens de kosten van de transitie gaan betalen”. In reactie kondigde minister Rob Jetten een spoedwet aan waarmee hij de zorg wilde wegnemen dat de overschakeling van gas naar stadsverwarming vastloopt omdat het voor afnemers duurder uitpakt.
"Intensieve gesprekken"
Wethouder Pels, de woningcorporaties en Vattenfall hebben de voorbije weken "intensieve gesprekken" gevoerd om een manier te vinden om huurders te compenseren. Volgens Vattenfall lag er twee weken geleden al een "goed en werkbaar voorstel". De corporaties dachten daar anders over en kondigden publiekelijk aan op de pauzeknop te drukken.
Maandag 25 maart lag er een nieuw voorstel op tafel, waarbij de gemeente met miljoenengaranties over de brug kwam: "Met deze toezeggingen zouden we voor de komende tien jaar zekerheid aan huurders bieden over het warmtetarief, en konden we verder met de noodzakelijke transitie naar duurzame vormen van energie in deze klimaatcrisis." Aldus wethouder Pels in een raadsbrief.
Concreet wilde Pels 6,9 miljoen euro beschikbaar stellen uit het klimaatfonds, als Vattenfall & Westpoort Warmte (VF/WPW) 9,2 miljoen euro zou bijdragen. Daarmee zouden de tariefstijgingen van 8.000 huurders tot 2032 kunnen worden gecompenseerd. Maar gisteren bleek dat Vattenfall haar oorspronkelijke aanbod introk. Reden: de aangekondigde spoedwet van minister Jetten. Die zou namelijk geen rekening houden met de echte kosten van warmtebedrijven. "Hierdoor kan Vattenfall waarschijnlijk niet meer de daadwerkelijke kosten voor stadswarmte volledig in rekening brengen. Deze wijziging, in combinatie met de onzekerheden over het toekomstig eigenaarschap van warmtenetten onder de nieuwe warmtewet (Wcw), leidt er nu toe dat wij geen nieuwe gebiedsgerichte afspraken in Amsterdam kunnen maken."
De Startmotor hapert
Kortom: de energietransitie in de hoofdstad stagneert. De 'startmotor van de energietransitie' - de rol die de corporaties in het Klimaatakkoord kregen toebedeeld - hapert. Voor huurders in in ieder geval de Gentiaanbuurt, de Van Der Pekbuurt en Molenwijk wil de gemeente, samen met de corporaties, met een voorstel komen om het vastrecht van bewoners af te kopen en voor een aanzienlijke periode vast te leggen. Zo zal de rekening van deze huurders niet stijgen. Daarnaast is afgesproken dat voor de buurten Braak & Bosch in Nieuw-West en voor de K-torens in de K-buurt in Zuidoost de aansluiting op warmtenetten doorgaat en dat hierbij het lagere vastrecht van 2023 gaat gelden. Ook voor andere lopende projecten geldt dat "partijen zoeken naar oplossingen om te zorgen dat huurders niet duurder uit zijn dan als ze op gas zouden blijven." Nieuwbouwwoningen in gebieden waar een warmtenet ligt, worden gewoon daarop aangesloten. Daarover zijn eerder afspraken gemaakt met de warmtebedrijven en de gemeente.
Verder zijn alle blikken gericht op Den Haag. Gemeente, corporaties en Vattenfall pleiten voor een landelijke oplossing om de energie- en warmtetransitie betaalbaar en gaande te houden. "Net zoals we dit in 2020 hebben gedaan via het Startmotorkader Warmtenetten". De gesprekken hierover bevinden zich in een beginstadium. De gemeentelijke ambitie om per 2040 de hele stad van het aardgas af te hebben, lijkt ook volgens wethouder Pels niet meer haalbaar: "Bezinning op onze ambitie is op zijn plaats".