Image

Meer dan tien jaar geleden was een vriendin van mij dagelijks aan het vallen en opstaan met het opzetten van een circulair bedrijf. Ze moesten alles van de grond af aan opzetten om van afval, zoals koffiedik en sinaasappelschillen, bruikbare producten te maken. Het was pionieren en strikt genomen toen zelfs nog bij wet verboden. Als ik nu bij zo ongeveer ieder groot project en elke presentatie circulariteit voorbij zie komen, moet ik daaraan denken. Aan de muren waar zij tegenaan liep, die ze steen voor steen moest afbreken.

Inmiddels is circulariteit omarmd door grote bedrijven, worden steeds meer producten van meet af aan ontworpen voor hergebruik en wordt op grotere schaal afval gezien als grondstof voor nieuwe producten. Het bedrijf wat zij toen opzette is relatief klein gebleven. Toch heeft het bijgedragen aan de verandering van grote bedrijven. Want als kleine bedrijven niet gepionierd hadden, niet rebels waren geweest, dan was circulariteit veel langzamer op gang gekomen en misschien wel vooral theoretisch gebleven. Het is nodig dat er pioniers zijn die niet alles volgens de regels doen, niet alles meteen opschaalbaar en efficiënt, maar gedreven vanuit een ideaal en een vooruitgangsgeloof.

Bij mijn eerste echte baan, vredesopbouw in Palestina en Israël, had mijn baas een quote groot op de muur hangen. Zo sprak Margaret Mead ons iedere dag toe: “Twijfel nooit of een kleine groep bedachtzame, toegewijde burgers de wereld kan veranderen. Sterker nog, het is het enige wat dat ooit deed.” In zijn decennialange, en mijn enkele jaren, werk werd geen vrede bereikt, de situatie is zelfs alleen maar erger geworden. Toch blijft die quote mij motiveren en inspireren. Omdat het zo vaak wel klopt.

Al het verschil dat al gemaakt is, begon ooit bij een paar mensen

Je merkt een verandering misschien pas op als grote bedrijven, organisaties en instituties die verandering omarmen. Omdat het dan grote impact heeft. Maar lang voordat het zover is, waren kleine groepen mensen al aan het pionieren. Het aan het bedenken, op de agenda zetten, uitproberen, uitglijden, opnieuw beginnen, en uiteindelijk bewijzen dat het kan. Je hebt misschien nooit van ze gehoord, maar zonder hen was de verandering er niet gekomen.

Wonen is hierop geen uitzondering. Dus denk nooit dat een klein burgerinitiatief, een verandering bij een enkele huisvester, woningcorporatie of gemeente niet uitmaakt. Het maakt alles uit. Want als je op die schaal laat zien dat iets kan, inspireer je anderen en is het voor je het weet gemeengoed. Of het nou gaat om goede woningen voor arbeiders of duurzame coöperatieve woon-initiatieven. Om goedkope woonlasten of zorgzame wijken. Ieder idee begint klein en misschien lijkt het nooit te gaan lukken. Maar na jaren kan een idee wat geboren is uit een ideaal en zo hard bevochten moest worden, toch gemeengoed worden. Vergeet nooit dat je zo’n verschil kunt maken. Dat je pionier kunt zijn. Want al het verschil wat al gemaakt is, begon ooit bij een paar mensen.