In de regio West-Friesland bieden de sociale verhuurders sinds januari 2020 een deel van hun huurwoningen met voorrang aan doorstromers aan. De effecten blijken boven verwachting: 10 procent meer vrijkomende huurwoningen, meer doorstroming van ouderen en meer vrijkomende huurwoningen voor jongeren. De regeling gaat ten koste van (oudere) eigenaar-bewoners.
De sociale verhuurders in de regio West-Friesland startten in januari van dit jaar met een pilot waarbij de regels voor de woonruimteverdeling werden aangepast. Het huidige systeem op basis van inschrijfduur is daarbij aangevuld met voorrang voor doorstromers. De hoop was op deze wijze iets te doen aan de oplopende wachttijden in deze regio, want die zijn inmiddels bijna vergelijkbaar met die in de randstad. De verhuurders hebben in de pilot in eerste instantie ruim 10 procent van hun woningaanbod gelabeld voor doorstromers. Doorstromers zijn daarbij gedefinieerd als huurders van een sociale huurwoning in West-Friesland die hun woning leeg achterlaten.
De effecten zijn boven verwachting. Zonder dit label zou 95 procent van deze doorstroomwoningen - populaire woningen - niet zijn verhuurd aan een doorstromer, maar aan bewoners die rustig de tijd hebben gehad om vele jaren inschrijftijd op te bouwen. In West-Friesland zitten daar veel inwoners tussen die hun koopwoning verzilveren. Die overstap blijft wel mogelijk, maar een deel van de populairste woningen is nu niet meer voor hen beschikbaar. Er is veel eigenwoningbezit in de regio. Daar zitten overigens ook veel oudere eigenaren bij met weinig pensioen.
De nieuwe aanpak levert minimaal twee verhuisbewegingen op in de sociale huursector. Veel senioren in een eengezinswoning blijken nu wel te willen verhuizen naar een seniorenwoning. Maar het gaat niet alleen om senioren: 20 procent van de doorstromers laat een jongerenwoning achter.
De sociale verhuurders in West-Friesland nemen de doorstroomwoningen structureel op in het woonruimteverdeelsysteem van de regio. Vanaf januari 2021 wordt 10 tot 20 procent van het woningaanbod gelabeld als doorstroomwoning. Volgens hen worden daarmee speciale regelingen voor senioren of jongeren overbodig.
Voorafgaand aan de pilot was er onderzoek onder woningzoekenden in de regio. Daaruit bleek dat er draagvlak is voor het huidige systeem op basis van inschrijfduur, maar dat er meer gedaan mag worden voor mensen die in een benarde woonsituatie zitten. Voor loten bleek vrijwel geen draagvlak.