Welstandscommissies worden afgeschaft
update 29 november
Het welstandstoezicht blijft bestaan, maar de onafhankelijke welstandscommissies zijn niet langer nodig. Dat schrijft minister Donner, mede namens minister Schultz van Haegen, in een brief aan de Tweede Kamer. Gemeenten kunnen in de toekomst bouwplannen zelf beoordelen op basis van welstandsnota’s. De Federatie Welstand vreest dat het welstandsoordeel een speelbal wordt van politieke willekeur.
Deze wijziging moet in 2013 van kracht worden, tegelijk met de nieuwe Omgevingswet. Zolang deze wet er nog niet is, mogen burgemeester en wethouders zelf bepalen of zij advies inwinnen bij de welstandscommissie. Hiervoor is een wijziging van het Besluit Omgevingsrecht nodig. ‘Dit betekent dat de huidige verplichting om advies bij de welstandscommissie over een bouwplan in te winnen, wordt vervangen door een kán-bepaling’, aldus de ministers in de brief.
Het kabinet zegt deze wijziging te baseren op een evaluatie van het functioneren van het welstandstoezicht. Volgens die bevindingen zouden bouwplannen ook zonder advies van een welstandscommissie eenduidig kunnen worden beoordeeld door toetsing aan welstandsnota’s. Daarbij wijzen de ministers op de behoefte aan een betere inbedding en aansluiting van welstandsaspecten binnen het ruimtelijke kwaliteitsbeleid.
Volgens de Federatie Welstand dreigt het welstandsoordeel over bouwplannen op deze manier een speelbal te worden van politieke willekeur. De Federatie wijst er op dat acht jaar geleden, juist uit kritiek op de vermeende willekeur van welstandscommissies, de welstand ingrijpend is gemoderniseerd: "Er wordt openbaar vergaderd, de commissie legt over de adviezen verantwoording af aan de gemeenteraad, en de leden zijn onafhankelijk: er spelen geen andere belangen een rol dan alleen de kwaliteit van het bouwplan in relatie tot de omgeving.
Volgens directeur Flip ten Cate van de Federatie Welstand blijkt juist uit de evaluatie dat deze wetswijziging goed heeft uitgepakt. Ten Cate: “Ik begrijp niet voor welk probleem dit kabinetsplan een oplossing is. Overigens zal binnenkort het gehele wettelijke stelsel voor bouw- en milieuvergunningen op de schop gaan (volgend jaar wordt de nieuwe Omgevingswet verwacht); het is onduidelijk waarom op dit ondergeschikte punt nu al op die wetswijzigingen vooruitgelopen wordt”.
Volgens de Federatie Welstand worden door dit kabinetsplan ook nauwelijks op kosten bespaard. De ambtenaren die straks het werk moeten gaan doen van de welstandscommissies moeten geschoold worden, en ze moeten net als de commissies uit de bouwleges worden betaald door de individuele aanvragers.
De Federatie Welstand is niet principieel tegenstander van ambtelijke welstandsbeoordeling, maar alleen onder een aantal randvoorwaarden. Zo moet de onafhankelijkheid zijn gewaarborgd – de betreffende ambtenaar moet werken onder eindverantwoordelijkheid van een onafhankelijke instantie, en niet door politieke belangen of bedrijfsbelangen worden beïnvloed.