Van Zoeklicht tot Doorzon

Als de overheid ingrijpt in illegale activiteiten gebeurt dit vaak onder aansprekende namen. Zo is ‘Zoeklicht’ bekend bij veel Amsterdammers. Deze actie is uitgebreid en loopt door. De actie Doorzon richtte zich specifiek op gebruik van corporatiewoningen voor illegale activiteiten als wietkweek of prostitutie. In de afgelopen twee jaar zijn in dit kader honderd huurwoningen ontruimd en weer beschikbaar gekomen voor distributie. Het onderzoek naar illegale woningbemiddeling kreeg de naam Siena mee. Driehonderd illegaal verhuurde woningen zijn weer normaal bemiddelbaar. De conclusies van het onderzoek worden verwerkt in een gemeenschappelijk Amsterdams actieprogramma, dat rond het verschijnen van dit nummer bekend wordt gemaakt. NUL20 komt daar in het volgend nummer op terug.

Dat sociale huurwoningen worden misbruikt voor criminele activiteiten is onmiskenbaar vastgesteld tijdens de schoonveegactie met de codenaam Doorzon. In twee jaar zijn honderd huurwoningen ontruimd die in gebruik waren bij criminelen (onderduik, prostitutie, wietkweek, illegale horeca of pensions). De betrokken instanties - Van Traa-team, politie, Dienst Wonen en woningcorporaties - willen met deze acties doorgaan. Maar niet alle stadsdelen werken van harte mee. Hier en daar (met name in Zuidoost) schiet de handhaving volgens de politie echt tekort.
Maar hoe komen die criminelen aan de woningen? Uit recent onderzoek is gebleken dat illegale woningbemiddelaars daarbij niet zelden een rol spelen. Politie, justitie, de Dienst Werk en Inkomen (uitkeringen), UWV, de Belastingdienst en het Ministerie van VROM (huursubsidie) startten in 2004 op verzoek van de Dienst Wonen samen een onderzoek naar illegale woningbemiddelingsbureaus. Naar goed gebruik kreeg ook dit onderzoek een codenaam: de operatie Siena.
Begin dit jaar werden de eerste negen illegale woningbemiddelaars van hun bed gelicht. Administraties en computers werden in beslag genomen. Het ging hierbij om twaalfhonderd adressen. Inmiddels zijn vier verdachten veroordeeld voor oplichting, twee anderen voor overtreding van de Huisvestingswet. Bovendien blijken er verbanden tussen illegale woningbemiddeling en andere vormen van fraude en criminaliteit. Het wachten is nog op het definitieve rapport, maar nu al is duidelijk dat de overheid maar een zeer beperkt zicht heeft wie zich ophoudt achter al die Amsterdamse voordeuren. Dat is lang geen politieke prioriteit geweest, maar nu duidelijk is dat criminelen en zelfs potentiële terroristen zich betrekkelijk makkelijk onzichtbaar kunnen maken, ligt dat anders. Op de gegevens van de Gemeentelijke Basisadministratie (vroeger Bevolkingsregister) kun je in ieder geval niet afgaan, weet de politie. Schattingen over foutpercentages lopen uiteen van 25 tot 33.
Theo Schuller, manager van de afdeling Vergunningen en Handhaving van de Dienst Wonen onderkent de problemen. “De grote illegale woningbeheerders zijn bij ons natuurlijk bekend, maar er komen steeds nieuwe bij. Die hebben geen adres meer, maar werken via een site of een 06-nummer. Daarom is 100 procent handhaven een illusie. Wat we wel kunnen doen is de druk zo opvoeren dat het voor illegale bemiddelaars heel moeilijk wordt om in Amsterdam te opereren. Dankzij de bevoegdheden van politie en justitie kunnen we door aftappen de personen achter de 06-nummers en sites achterhalen.”
Over de legale woningbureaus is hij redelijk tevreden. “Ze kunnen niet opereren zonder vergunning. Dat biedt ons de mogelijkheid de administraties te controleren.”

Schoenendoos met kladjes

Wat is er met die twaalfhonderd adressen gebeurd, die de negen opgepakte bemiddelaars ‘verhuurden’? Schuller: “Wij hebben die administratie dit voorjaar in handen gekregen. Dan moet je denken aan schoenendozen met kladblaadjes. Dat vergt nogal wat uitzoekwerk. Een deel van die adressen bevindt zich buiten Amsterdam, van 123 is geen etage bekend, tweehonderd werden niet bemiddeld, tachtig adressen bleken bedrijfsruimtes te zijn, honderd zitten in de vrije sector, 150 woningen zijn particulier bezit en zo’n 85 hebben we nog in onderzoek. Maar van driehonderd woningen hebben we de zaak rond. Daar is de huur opgezegd of is de rechtmatige bewoner terug.”
Met het oppakken van deze bemiddelaars is het probleem niet van tafel. Schuller: “De bezem moet er ieder jaar door. Iedereen begint nu te beseffen dat handhaving heel belangrijk is. De politie eist ook dat wij handhaven, terecht. Voorheen had dat te weinig status. We hebben onze eigen organisatie op dit punt versterkt. Maar ook de corporaties zijn wakker geworden.”