Eigen Haard zoekt voor restauratie sponsors met bidbook

Miljoenen nodig voor Het Schip 

Gebiedsontwikkelaar Bart Bozelie begeleidt voor Eigen Haard het voortraject van de restauratie. Maar wat eerst ‘een project’ was, werd al snel iets bijzonders, vertelt hij. Een historisch gebouw, dat nog volop in gebruik is, aanpassen aan de eisen van deze tijd, dat maak je niet zo vaak mee in je carrière als corporatiemedewerker. Het gaat daarbij niet alleen om het ongedaan maken van eerdere, minder zorgvuldige ingrepen, maar bijvoorbeeld ook om het aanleggen van een modern afvoersysteem van verbrandingsgassen uit het binnenmilieu. Dat ontbreekt nu nog geheel. Bewoners moeten het doen met open gashaarden en geisers. “En we kunnen niet zomaar pijpen buitenom aanleggen”, legt hij tijdens een rondleiding uit, “dat moet binnendoor. En omdat iedere woningplattegrond anders is wordt dat echt puzzelen.” Al even lastig is het isoleren van de spouwloze, allesbehalve energiezuinige gevel. Je kunt tegen het bijzondere, kenmerkende metselwerk aan de buitenkant geen extra laag aanbrengen. Dat moet van binnen gebeuren, met natuurlijk consequenties voor de beschikbare woonruimte. Zo werpt het monument meer lastige vragen op. Past normaal isolatieglas wel in de kleine kozijnen van Het Schip? En hoe moet het herstel van de typerende ornamenten worden aangepakt?

Het voorbereiden van de hersteloperatie vergt tijd, veel tijd. Bozelie: “Natuurlijk weet de bewonerscommissie van onze plannen. En het zijn allemaal mensen die begrijpen wat het betekent om in een monument te wonen. Maar voor hen geldt natuurlijk dat ze onderhoudsklachten snel verholpen willen zien. Het is aan ons om duidelijk te maken dat we dit in één keer goed willen aanpakken. De voorbereiding is echt veel intensiever dan bij andere projecten. Het is voorlopig nog een zoektocht, waarbij we de bewoners nadrukkelijk betrekken. Als zeventig procent van de huurders akkoord gaat, vermoed ik dat we vervolgens pas in 2013 met herhuisvesting beginnen en in 2014 of 2015 met de echte restauratie.”

Bidbook

Peter Hildering, directeur vastgoedbeheer van Eigen Haard, is er al sinds 1982 bij. Inmiddels gaat de corporatie totaal anders om met monumenten dan begin jaren tachtig. Bij het herstelwerk aan Het Schip in de jaren tachtig zag men er bijvoorbeeld geen been in de gevel te herstellen met een andere steensoort én potentieel schadelijk voegcement. Zoiets behoort echt tot het verleden, beweert hij. “We zijn echt heel trots op het arbeiderspaleis en we willen het zoveel mogelijk in de oude luister herstellen. Voor de bewoners geldt dat een monument nooit helemaal het comfort van de nieuwbouw kan bieden, maar we gaan voor hen echt het uiterste proberen te realiseren.”

Een lastig punt is de noodzakelijke investering. ‘Onrendabel’ is bij Het Schip een zeer eufemistische typering. Hildering: “We zijn bereid om er voor 160.000 euro per woning aan investeringen in te stoppen, maar voor het herstel van de ornamenten, begroot op 40- à 50.000 per woning, moeten we externe financiering zoeken. Daarvoor gaan we een bidbook maken, zodra de plannen gereed zijn.”

De motivatie van Hildering: “Kijk, Eigen Haard is weliswaar eigenaar van Het Schip, maar dit uitzonderlijke voorbeeld van de Amsterdamse School behoort ook toe aan het stadsdeel, de gemeente, aan Nederland.” Hij verwacht begrip bij culturele fondsen, de Europese Unie en uiteraard Monumentenzorg. Om de ornamenten, die een onlosmakelijk deel van het complex vormen, te kunnen herstellen is 5 miljoen euro aan sponsorgeld nodig. Geen gering bedrag in tijden van crisis. 

Een andere optie, verkoop van een deel van de appartementen die nu nog in de sociale huur (plus 30% monumententoeslag) zitten, is niet aan de orde, stelt Hildering met klem. 

“Afstoten van dit bijzondere bezit is de afgelopen honderd jaar trouwens nooit aan de orde geweest, hoeveel onderhoudsgeld er ook nodig was voor het gebouw. Sterker, wij zien het echt als een parel van de Woningwet, van de arbeidersbeweging. Het Schip is een symbool van waar wij voor staan, in 1921 en ook nu. Toen wij als Eigen Haard zelf honderd jaar bestonden, twee jaar geleden, hebben we bij die gelegenheid het vergaderhuisje op de binnenplaats helemaal opgeknapt. Dat is nu onderdeel van Museum Het Schip. Het zou trouwens ideaal zijn als het museum straks, vanuit de toch wat beperkte ruimte die het nu heeft, kan verhuizen naar het veel ruimere schoolgebouw verderop in het complex.” 

Maar, het aankopen en restaureren van die school kost weer het nodige geld. En in tegenstelling tot de rest van het complex ziet het schoolgebouw er veel minder florissant uit. De buitenmuren zijn bestreken met een lelijke beschermende laag en de verf op de houten kozijnen bladdert af. In afwachting van nieuwbouw elders heeft de eigenaar, stadsdeel West, het onderhoud kennelijk op een laag pitje gezet. Maar als de partijen op één lijn komen, zal een voorstel voor restauratie in het bidbook terechtkomen, zegt projectleider Bart Bozelie.

Zie HIER de fraaie fotoreportage van Het Schip door NUL20-fotograaf Nico Boink