Gemiddeld 25.000 euro. Dat is wat eigenaren in vier woonblokken in de Frederik Hendrikbuurt per woonlaag ongeveer kwijt zijn aan maatregelen die stadsdeel Westerpark wil opleggen. Het gaat daarbij onder andere om milieumaatregelen, die het stadsdeel in het uiterste geval met bestuursdwang oplegt. De woningen moeten na de complexgewijze aanpak voorzien zijn van dubbel glas en gevel- en dakisolatie. Dat moet bijdragen aan een forse energiebesparing en dus CO2 -reductie in deze negentiende-eeuwse woningen. Dat levert de eigenaren ook voordelen op, stelt verantwoordelijk stadsdeelbestuurder Rolf Steenwinkel (PvdA, Stedelijke Vernieuwing). “De investeringen verdienen zich uiteindelijk terug door lagere energierekeningen en waardevermeerdering van het pand.”
Maar de vijftig eigenaar-bewoners verenigd in het eigenarencomité Frederik Hendrikbuurt kijken er niet naar uit. “Met het streven van energiebesparing is helemaal niets mis,” zegt eigenaar-bewoner Marc Feddema. “Maar wij willen zelf kunnen beslissen wat we aan onze woningen veranderen.” Feddema heeft een appartement in een van vier woonblokken die als ‘pilot’ zijn geselecteerd. Uiteindelijk komt volgens Steenwinkel de gehele buurt aan de beurt.
De eigenaren die zich in het comité hebben verenigd, vinden dat ze onbehoorlijk worden behandeld door het stadsdeel. Feddema: “De suggestie wordt gewekt dat onze woningen in zeer slechte staat verkeren, maar niets is minder waar. De meeste zien er prima uit. Vorig jaar heb ik zelf nog mijn badkamer en plafond vernieuwd. Als het stadsdeel zijn zin krijgt kan alles er uit en is die investering voor niets geweest.” Van enig financieel voordeel is in de komende dertig jaar dan ook geen sprake, aldus Feddema. “En al zou ik willen, ik heb echt niet even 25.000 euro liggen.” Steenwinkel overweegt overigens vanwege de economische malaise ook eigenaren met hogere inkomens met leningen tegemoet te komen als dat nodig is.

Dubbele agenda?

Feddema vermoedt dat achter de plannen een dubbele agenda schuilt. Steenwinkel zou via deze investeringen meer eigenaren in de Frederik Hendrikbuurt willen bewegen hun woningen te splitsen zodat het splitsingsquotum wordt bereikt. Feddema: “Maar wij worden de dupe van dit beleid, omdat wij al in gesplitste woningen wonen. Woningcorporaties en particuliere verhuurders kunnen na splitsing  de afzonderlijke woningen verkopen en hebben dus baat bij deze aanpak. Maar wij, waarvan velen met een tophypotheek, hebben dat voordeel niet.”
Steenwinkel ontkent niet dat het splitsingsbeleid meespeelt. Hij wil voorkomen dat straks iedereen in het stadsdeel een splitsingsvergunning aanvraagt:“ook op plekken waar we dat niet willen.”
Met deze  milieumaatregelen gaat Westerpark veel verder dan het bouwbesluit voor renovatie van bestaande woningen voorschrijft. Steenwinkel: “We hebben gekeken welke eisen die voor nieuwbouw gelden we in de stedelijke vernieuwing kunnen overnemen.” Eerst stond op dat lijstje ook het plaatsen van hoogrendementsketels, maar die eis is geschrapt. Dat kan namelijk niet eens bij nieuwbouwwoningen worden opgelegd.
Westerpark betrekt extra milieu-eisen al ruim tien jaar in stedelijke vernieuwingsprojecten. Steenwinkel stelt zich met deze regels binnen de wet te bewegen. Maar is dat ook zo? We vroegen het advocate Irma van den Berg van Six Advocaten, een in bouw-, vastgoed- en bestuursrecht gespecialiseerd advocatenkantoor: “Het stadsdeel heeft gelijk waar het zegt dat de wet, ook de nieuwe Woningwet 2007, de mogelijkheid biedt om eigenaren van bestaande gebouwen te verplichten om een aantal voorzieningen te treffen die uitgaan boven het niveau van bestaande bouw, mits deze het niveau van de nieuwbouweisen uit het Bouwbesluit niet te boven gaan. Daaronder kunnen ook energiebesparende voorzieningen vallen, zoals isolatie.” Anders dan voorheen moet echter het stadsdeel ook bij energiebesparende maatregelen aannemelijk maken dat een noodzaak bestaat. “In de motivering kan het stadsdeel mede verwijzen naar beleid waarin het minimaal gewenste kwaliteitsniveau voor de woningen wordt beschreven.” Maar bij een eventuele aanschrijving moeten de belangen van de eigenaren wel worden meegewogen en ‘mogen de nadelige gevolgen van een eventueel aanschrijvingsbesluit niet onevenredig zijn in verhouding tot de met het besluit te dienen doelen’. In die afweging speelt volgens Van den Berg onder andere een rol of de maatregelen voor de eigenaren lonend zijn en of kort na elkaar voorzieningen moeten worden aangebracht.
De eigenaar-bewoners in de Frederik Hendrikbuurt zijn bereid de aanpak tot bij de rechter aan te vechten.