I n Memoriam bij het overlijden van Adri Duivesteijn (1950-2023). Over de sociaaldemocraat van de oude stempel. Een dwars en eigengereid bestuurder, die meent dat de burger de macht verdient. Ook in Almere.
In Almere wil hij laten zien dat woningbouw anders kan. Tijdens zijn wethouderschap van 2006 tot 2013 verkoopt de stad 1.400 individuele kavels. Vanuit zijn werkkamer op het stadhuis wijst hij graag de plekken aan waar individuele woningeigenaren hun dromen hebben waargemaakt.
Tien jaar daarvoor houdt hij in Nul20 - in zijn rol als kamerlid voor de PvdA - al een onversneden pleidooi voor ‘een ware revolutie in de woningbouw’. Het ergert hem dat financiële partijen en ontwikkelaars met hun grondposities de woningproductie monopoliseren. De burger moet terug aan de macht. Het institutionele bouwen moet plaatsmaken voor particulier opdrachtgeverschap. En het is aan gemeenten om de vraag van de burger te accommoderen.
In Almere grijpt hij zijn kans. Nog belangrijker dan particulier opdrachtgeverschap is voor hem de herontdekking van de stad Almere. Of zoals hijzelf zegt in een interview in Nul20 bij zijn vertrek. “We hebben de ziel van de stad opnieuw uitgevonden. Almere is geen compacte stad. Daar moeten we dus niet naar streven. Dan maken we de stad kapot.” In die ‘verzameling van heel verschillende kernen in een groen/blauw casco’ geeft hij op eigen wijze de ruimte om af te wijken van het gewone. Met in Oosterwold alle ruimte voor bewoners om zelfvoorzienend te zijn. Of neem Nobelhorst, waar kopers en huurders in buurtcoöperaties samenwerken.
Strijden tegen onrechtvaardigheid. Strijden voor verandering. Ook als dat hem verre van geliefd maakt. Dat is de stijl van Adri Duivesteijn. Hij leert als jongetje te knokken in de Haagse Schilderwijk, in een gezin met tien kinderen. Zijn vader - een schoenmaker in het chique Statenkwartier - koopt daar rond zijn zesde levensjaar voor achtduizend gulden een woning. Als tiener ziet hij vervolgens de buurt verloederen. Het plan van de gemeente om de Schilderswijk, misschien wel ‘s lands grootste achterstandswijk, voor een flink deel te slopen, maakt de actievoerder in hem wakker.
Die strijd levert hem in 1975 een plek op in de Haagse gemeenteraad. Aansluitend is hij tien jaar wethouder Stadsvernieuwing en Ruimtelijke Ordening. Beroemde architecten haalt hij naar de hofstad. Voor Duivesteijn is dat ‘gewoon een kwestie van willen’. Als sociaaldemocraat beschouwt hij het als zijn opgave om met woningbouw ook een relatie te leggen met kunst en cultuur. Of zoals hij zegt. “Sociaaldemocratie is gebaseerd op de gedachte dat je de beschaving beschaafd laat zijn.”
Na zijn wethouderschap in de gemeente Den Haag volgt de Tweede Kamer, na de gemeente Almere volgt een plek in de senaat. In gesprek met Nul20 een dag na zijn eerste optreden in de Eerste Kamer toont hij zich beduusd over de manier waarop hij is verwelkomd. De elite neemt hem, toch een arbeidersjongen uit de Schilderwijk, zonder meer serieus.
Duivesteijn toont zich in de senaat meer dan kritisch over het tweede kabinet Rutte. Naar zijn smaak heeft partijleider Diederik Samsom te makkelijk de sociaaldemocratische principes overboord gezet. Bijna is er op 18 december 2013 een ‘Nacht van Duivesteijn’. De introductie van de Verhuurderheffing, als onderdeel van het Woonakkoord met de constructieve oppositie, is voor hem een stap te ver. Pas na grote druk vanuit de partij geeft hij zich gewonnen. Die keuze heeft ertoe geleid dat uiteindelijk 13.731.050.000 euro niet is gebruikt voor de bouw van betaalbare huurwoningen. Zou hij zich dat toen hebben gerealiseerd?
Ook de keuze van zijn partij om innige samenwerking te zoeken met GroenLinks kan hem niet bekoren. Hij mist de gedachte over progressieve politiek. “Het einde van de PvdA, het einde van de sociaaldemocratie is ingezet”, oordeelt de man die altijd heeft gestreden voor de verheffing. [Bert Pots]
LEES OOK:
"In Almere kunnen mensen de stad maken" (exit-interview NUL20 04-04-2013)
Duivesteijn over de schaalsprong van Almere (NUL20, januari 2009)
De kavelwinkel van Adri Duivesteijn (NUL20, 15-11-2006)
"Burger moet terug aan de macht" (NUL20, januari 2003)