Hoe zorgen we voor gelijke kansen voor jongeren op de woningmarkt? Met panels, poëzie, workshops, muziek, cabaret en meer dan honderd bezoekers, werd op de Woontop Jongeren 2024 in Pakhuis de Zwijger naar een antwoord gezocht. Verslag van de derde editie.
“Het nieuwe seizoen is van start, en club Nederland speelt als verwacht helaas weer in de kelderklasse van de woningmarkt. Vandaar dat wij als club Nederland een noodcrisis uitroepen en de crisis is: asiel.” Met deze woorden trapt schrijver en filmmaker Lemuël de Graav de avond af. Met de voetbalwereld als metafoor en met een sterk ironische ondertoon, stelt hij de demonisering van asielzoekers door het kabinet-Schoof aan de orde. Het kabinet houdt deze groep verantwoordelijk voor de wooncrisis. De Graav stelt de vraag: voor wie bouwen we die 100.000 nieuwe woningen per jaar? “Het spel is niet om aan te zien, maar toch juichen we met z’n allen. Op de tribune lijkt niemand te klagen.”
"Geen natuurverschijnsel maar doelbewust beleid"
Hierna volgt een interview met muzikant, schrijver en activist Massih Hutak. Een eerlijke woningmarkt is een illusie, aldus Hutak, want vermarkting van woningbouw zal per definitie problematisch zijn. Volgens Hutak verdienen te veel partijen te veel geld aan het bouwen en verhuren van woningen. Dat staat een eerlijke, publieke volkshuisvesting in de weg. “Leuk die mensenrechten, maar mijn portemonnee is toch belangrijker.” Het is geen natuurverschijnsel dat we in deze wooncrisis zijn beland; het is doelbewust beleid, aldus Hutak.
Wanneer we spreken over het lot van jongeren op de woningmarkt, stelt Hutak de vraag: “Over welke jongeren hebben we het? Het hangt af uit welk nest je komt. Degene met de kleinste beurs krijgt de hardste klappen.” Daarbij roept hij jongeren op tot strategische acties, zoals het zichtbaar maken van problemen met woningcorporaties of om over te gaan tot drastische maatregelen: huurstakingen. Dit ziet hij als een logische actie om woningcorporaties in beweging te krijgen voor bijvoorbeeld beter woningonderhoud. Maar, jongeren met een tijdelijk contract moeten vanwege het risico hun woonplek te verliezen de afweging maken of zij wel tot zulke maatregelen willen overgaan.
Panel: de Woonkloof
Moeten jongeren hun woonrechten pakken? Volgens Jord Wennekink, secretaris bij de Nationale Jeugdraad, zouden jongeren zich meer kunnen verenigen en meer de krachten kunnen bundelen om een betere positie aan tafel te krijgen. Op dit moment wordt volgens hem nog teveel beleid over jongeren gemaakt, zonder hen bij het maken van het beleid te betrekken. Woonactivist Brecht van der Meulen, tevens betrokken bij de Bond Precaire Woonvormen, stelt dat er te veel gewezen wordt naar scheefwoners of asielzoekers als veroorzakers van de wooncrisis. Daarmee refereert ze aan de ‘stoelendans’: steeds wordt er een stoel weggetrokken en gaat onze woede uit naar de mede-dansers in plaats van naar degene die de stoel wegtrekt. Als oplossing oppert Van der Meulen dat er meer druk op verhuurders, beleidsmakers en bestuurders moet komen om te laten zien dat jongeren de wooncrisis niet langer pikken. Daarom heeft de organisatie van het Woonprotest bijvoorbeeld vorig jaar oktober het kantoor van de IVBN, de belangenorganisatie van institutionele beleggers, uit protest bezet. Daarnaast moedigt ze aan te gaan kraken.
Politiek aan het woord
Naast vertegenwoordigers van ‘de stem van jongeren’, komen politici aan het woord. SP-fractievoorzitter Jimmy Dijk vindt dat het huidige kabinet te veel ruimte biedt voor particuliere verhuurders en investeerders. Het recht op eigendom weegt volgens hem zwaarder dan het recht op wonen en daardoor ontstaat veel leegstand. Ook is de verantwoordelijkheid voor het vinden van een woning te veel bij bewoners komen te liggen. Hij is kritisch over de steun van het kabinet voor de middeninkomens, aangezien een middenhuurwoning van meer dan 1.000 euro alsnog veel te duur is. Een solidaire beweging kan de politiek onder druk zetten Ook is het nodig om met alternatieve plannen en wetswijzigingen te komen. Zo heeft de SP voorstellen over huurbevriezing en de planbatenheffing gedaan.
Karin Schrederhof, wethouder Wonen in Delft (PvdA) ziet dat jongeren weinig kansen hebben op de sociale huurmarkt vanwege het geringe aantal punten dat zij kunnen opbouwen, terwijl zij tegelijkertijd in de particuliere sector niet aan de inkomenseisen voldoen. De gemeente Delft streeft naar het bijbouwen van zoveel mogelijk woningen, voornamelijk in het sociale en het middenhuursegment. En haar gemeente zet fors in op de bouw van tijdelijke woningen. Zij constateert dat op politiek niveau vooral de stem van studenten wordt gehoord - met de studentenpartij in het college -, terwijl het belang van alle andere jongeren nog niet genoeg wordt vertegenwoordigd.
Plek voor mbo-studenten
In het panel over de kansen van mbo’ers op de woningmarkt blijkt dat deze groep veelvuldig te maken heeft met discriminatie: pas sinds 2020 hebben mbo’ers de status van student en bij veel kamers wordt er specifiek om hbo- of wo-studenten gevraagd, aldus voormalig student Remzi. Janneke Gulen, lid strategisch team ROC Amsterdam, legt uit hoe zij een programma zijn gestart met Ymere om in Amsterdam West woningen voor 60 mbo-studenten te reserveren. Ook Dirk de Jager, wethouder Volkshuisvesting in Amsterdam ziet de noodzaak voor het maken van afspraken met verhuurders over het percentage mbo-studenten, omdat deze groep het anders niet redt. “Daar waar wij in de positie zitten om afspraken met ontwikkelaars en verhuurders te maken, moeten we zorgen dat er plek voor mbo’ers is.” Tegelijkertijd geeft De Jager aan dat de gemeente niet altijd een norm kan opleggen, aangezien zij niet zelf de verhuurder is. Uiteindelijk zien alle sprekers de problemen rondom de huisvesting van mbo’ers als onderdeel van een grotere vorm van discriminatie. De aanpak van jongerenhuisvesting moet gepaard gaan met verdere ondersteuning van deze groep.
De ‘Woningmarkt’
Naast deze programmaonderdelen konden bezoekers kennismaken met wooncoöperaties, een contractcheckbalie (Stichting !Woon) en vertegenwoordigers van studentenvakbonden. In een workshop werden tips gegeven voor het hospiteren door de Vereniging Bewoners Uilenstede, zoals het schrijven van een goede brief. De afsluiting werd verzorgd door cabaretier Boban Benjamin Braspenning, die na al enkele jaren geen student meer te zijn, alsnog op zijn studentenkamer woont. Hij drijft de spot met ‘boomers’ op de woningmarkt.
De Woontop werd georganiseerd door studentenvakbonden AsvA en LSVb en huurdersorganisaties Stichting !Woon en de Woonbond.