Update 15 juli
Haarlem en de overige gemeenten van Zuid-Kennemerland besloten eind juni zich bij de nieuwe woningmarktregio Metropool Amsterdam (MRA) aan sluiten. Hun regio-partners in IJmond namen deze keuze niet over, maar minister Blok heeft Heemskerk, Beverwijk en Velsen na een goed gesprek overtuigd zich ook aan te sluiten, zodat een woningmarktregio van 32 gemeenten ontstaat. Ze hadden ook weinig keus. De aanvraag van de IJmond-gemeenten werd niet gedaan namens alle gemeenten in de beoogde woningmarktregio en de resterende drie gemeenten bevatten minder dan 100.000 huishoudens. Minister Blok verwees die aanvraag volgens verwachting naar de prullenmand.
De noodzaak om woningmarktregio's te vormen is besloten in de nieuwe Woningwet. Woningcorporaties mogen straks nog maar in één woningmarktregio investeren in nieuwbouw en aankoop. Tot 1 juli konden aangrenzende gemeenten een verzoek indienen om samen een regio te vormen. De Kamer wilde daarmee de schaalvergroting in de corporatiesector terugdringen en corporaties aan een regio binden. Maar deze wens lijkt niet erg goed doordacht. Logische woonregio's vallen namelijk lang niet altijd samen met bestaande werkgebieden van corporaties. En dan gaat het niet per se over grote corporaties. Voor gemeenten staat de regiovorming dan ook vooral in het teken van damage control: het veilig stellen van de bestaande investeringskracht van de aanwezige corporaties.
Als Haarlem zich niet zou aansluiten bij de MRA bestaat het risico dat Ymere - de grootste corporatie van Haarlem - niet meer mag investeren in nieuwbouwprojecten in Zuid-Kennemerland. Ymere zou dan ontheffing moeten aanvragen bij de minister en die zou die ontheffing vervolgens ook moeten verlenen. Twee keer 'als' dus. In mindere mate speelt dit ook in Zandvoort waar het Amsterdamse De Key enige duizenden woningen heeft.
Voor de IJmond-gemeenten speelden dergelijke afwegingen niet. Zij blijven daarom bij het huidige samenwerkingsverband Zuid-Kennemerland/IJmond als nieuwe woningmarktregio. Volgens de Beverwijkse wethouder Jaqueline Dorenbos kon het wegvallen van Ymere wel worden opgevangen door andere corporaties in dit gebied. Wethouder Joyce Langenacker van Haarlem schatte dat heel anders in.
Minister Blok keurde de aanvraag van de IJmond-gemeenten af en heeft de drie IJmond-gemeenten dringend geadviseerd zich bij MRA aan te sluiten. Aldus geschiedde. In zijn voorstel aan de Kamer is sprake van 19 woningmarktregio's. (zie kaartje)
De twee regio's rond Amsterdam en Den Haag/Rotterdam zijn veruit de grootste. De MRA telt 32 gemeenten en 1,1 miljoen huishoudens; de woningmarktregio Haagladen/Midden-Holland/Rotterdam telt 27 gemeenten en ook 1,1 miljoen inwoners.
De vorming van woningmarktregio's heeft vooralsnog alleen betrekking op de werkgebieden van de corporaties. De diverse deelgebieden kunnen op dezelfde voet bestuurlijke afspraken blijven maken over woningbouw en de woonruimteverdeling aan sociale huurders. De deelgebieden houden hun eigen WoningNet.
Zie ook: gemeenten worstelen met woningmarktregio's (NUL20 mei 2016)