Als de huurbevriezing doorgaat, of niet ruimhartig gecompenseerd wordt, zal Haarlem zijn targets voor sociale woningbouw niet halen. En andere ambities ook niet. “Alles grijpt in elkaar”, zegt PvdA-wethouder Floor Roduner (Wonen). “Er zijn plannen die zonder de corporaties niet doorgaan, dus dan komt er ook geen middenhuur en betaalbare koop.”
Tot begin dit jaar had de Haarlemse PvdA-wethouder Floor Roduner (Wonen) goede hoop dat Haarlem 30 procent sociale woningbouw zou gaan halen. De nieuwbouw daalde weliswaar al een tijdje, maar de nood leek niet aan de man. De stad zit iets boven het landelijk gemiddelde van 26 procent.
Hij vindt overigens dat alle gemeenten zouden moeten sturen op 30 procent sociale huur – en niet alleen de gemeenten die daaronder zitten, zoals het afgezwakte wetsvoorstel Wet versterking regie volkshuisvesting (de ‘Regiewet’) nu voorschrijft.
“Als de grote gemeenten die erboven zitten de norm loslaten, gaan we nooit landelijk 30 procent halen.” Roduner houdt van heldere, ambitieuze doelstellingen en helder, consequent beleid. In Haarlem is de norm daarom 40 procent sociale bouw, en zelfs 50 procent aan de westkant van het Spaarne, waar nog nauwelijks sociale huurwoningen zijn. En dat blijft wat hem betreft zo.
“Als de grote gemeenten die erboven zitten de norm loslaten, gaan we nooit landelijk 30 procent sociale huur halen”
Maar goed. Hij had er begin februari dus nog vertrouwen in dat die 30 procent voor Haarlem in zicht kwam. Minister Mona Keijzer (Wonen) gaf toen samen met Roduner het startsein voor de bouw van 306 sociale woningen in Schalkwijk-Centrum, een van de grote gebiedsontwikkelingen in de stad. En sterker: hij dacht toen ook nog dat de bouwambities van de Metropoolregio Amsterdam (MRA) – 171.000 woningen tot 2030 – haalbaar moesten zijn. Roduner is ook voorzitter van het portefeuillehoudersoverleg Bouwen en Wonen in de MRA.
De minister was destijds optimistisch. En u was ook hoopvol over het behalen van de nieuwbouw-doelen. Bent u dat nog steeds?
Roduner schiet in de lach. “Nee, dat was voor de huurbevriezing. Nu dreigt een derde van de sociale woningen niet gebouwd te worden. En dat niet alleen. Bij grote projecten is alles verweven. Dus dit gaat ook ten koste van middenhuur en betaalbare koop. De 1.200 woningen van Fase 2 van Schalkwijk Centrum konden alleen maar doorgaan doordat dat Ymere instapte, met steun van ons, voor de sociale woningen, want de ontwikkelaar kreeg het zelf niet doorgerekend.”
“Daarom hebben we als MRA hierover ook een brandbrief gestuurd aan de leden van de Tweede Kamer.”
“Zonder compensatie voor die huurbevriezing gaat Nederland die 100.000 woningen per jaar niet halen. En dat is toch jammer voor iedereen die na bijvoorbeeld een echtscheiding ergens op een zoldertje zit.”
Compensatie zoals de ‘eerstepaalpremie’ van 7.000 euro per betaalbare woning?
“Goed dat er nu duidelijk is hoe het Rijk de middelen gaat uitgeven. Positief dat het bij start bouw is en dat gemeenten dus niet te lang hoeven te wachten. Minpunt is dat de woningen onder bestaande regelingen zijn uitgezonderd. Ook lopende woningbouwontwikkelingen met WBI (Woningbouwimpuls: subsidie voor gemeenten die betaalbare woningen bouwen voor lager inkomens, red.) staan onder druk vanwege gestegen bouwkosten. Juist die kunnen de steun op korte termijn goed gebruiken. Daarbij denk ik dat het schrappen van de vennootschapsbelasting voor corporaties veel meer zoden aan de dijk zet.”
Kun je dit woningmarktbeleid populistisch noemen; van een verkiezingsleus beleid maken en willens en wetens de sociale nieuwbouw om zeep helpen?
“Nou ja (met een glimlach), wij willen voor iedereen een woning, ook voor wie nu nog noodgedwongen bij zijn ouders woont of zorg nodig heeft… Dat zou je eveneens populistisch kunnen noemen.”
“Het is meer dat het kabinet verkeerde keuzes maakt. Als je de huur wilt verlagen, is de huurtoeslag een veel beter instrument. Dan bereik je bovendien alle huurders en niet alleen de sociale huurders. De huurbevriezing gaat ten koste van de toekomstige huurder.”
Het moet toch frustrerend zijn dat u als gemeente probeert een betrouwbare partner te zijn voor corporaties en ontwikkelaars en dat de overheid zich een onbetrouwbare partner toont, door een paar maanden na de Woontop de Nationale prestatieafspraken alweer bij het vuil te zetten.
“Ja, “Woningbouw is al ingewikkeld genoeg zonder dat het kabinet de spelregels voortdurend verandert en daarbij adviezen van experts in de wind slaat. De regels steeds wijzigen, zoals nu met STOER, dat is onhandig, dat vertraagt. Laat dat Bouwbesluit toch met rust. Dat houdt de boel alleen maar op. Bouwen is een kwestie van gestaag doorzetten en de bouw is gebaat bij stabiliteit.”
Geld is toch ook belangrijk. Moet het Rijk niet gewoon met meer geld over de brug komen?
“Geld is een middel en wij hebben onze eigen subsidieregeling om sociale woningbouw te versnellen en projecten die door de gestegen bouwkosten in de problemen zijn gekomen weer vlot te trekken. Dat gaat zo’n 765 woningen opleveren.”
Op een gegeven moment kom je toch in de knel en dreigt de leefbaarheid van heringerichte wijken in het nauw te komen, omdat er beknibbeld wordt op voorzieningen zoals sport. Daarvoor waarschuwde onlangs de Amsterdamse rekenkamer. Is dat ook voorstelbaar voor bijvoorbeeld de derde fase van Schalkwijk Centrum? Komt die er wel?
“Ja, die komt er wel, maar dat gaat dan vermoedelijk wel langer duren. En ik ben wethouder wonen en ruimtelijke ordening en ik denk nog steeds dat het allebei kan. Ik ben ik elk geval nog niet bereid mij neer te leggen bij keuzes die slecht zijn voor de kwaliteit van de leefomgeving van de nieuwe woonwijken die we bouwen. Liet Den Haag nu maar eens weten wat ze eigenlijk wil; wil ze dat kinderen niet sporten?"
U trekt nu al 8 jaar hard aan woningbouw. Bent u niet bang dat na de gemeenteraadsverkiezingen wellicht een andere coalitie aan uw plannen gaat morrelen?
“Wij hebben een coalitie die al meer dan acht jaar bij elkaar is, maar daar moet het niet alleen van afhankelijk zijn. Mijn opdracht als wethouder Wonen en Ruimtelijke ontwikkeling is te zorgen dat er draagvlak is, dat we met zijn allen als raad een kant op willen. Dat niet alleen de coalitie blij is met het Masterplan voor Schalkwijk, maar dat de rest van de raad het ook omarmt. Volgende week weten we het. Ik denk dat het wel eens raadsbreed kan worden aangenomen. En dat is het leuke van gemeenten…”
"In de gemeente zijn we veel constructiever met elkaar. Dat zou ik ons landelijk ook gunnen"
“Landelijk zie je: er moet maar iets gebeuren voor een bepaalde achterban en dan worden domme besluiten zoals de huurbevriezing hup, zonder erover na te denken, zomaar doorgevoerd. In de gemeente zie je toch dat we het gevoel hebben dat het onze stad is waarvoor we een verantwoordelijkheid hebben en waarvoor we goede dingen willen doen. We zijn veel constructiever met elkaar. Dat zou ik ons landelijk ook gunnen.”