De groei van Almere - de belangrijkste ontwikkellocatie van Nederland - stagneert. Inmiddels vertrekken er zelfs meer mensen dan er gaan wonen. In Almere zelf ligt niemand er wakker van, aldus wethouder Henk Mulder. Bovendien lijkt het dieptepunt in de bouwproductie voorbij.
Groeistad Almere bestaat officieel dertig jaar. In die periode is het inwonertal gegroeid naar 196.000. Volgens de oorspronkelijke groeiplannen zou Almere doorgroeien naar een stad van 350.000 inwoners in 2030. Mede vanwege deze prognoses wordt er voor miljarden geïnvesteerd in infrastructuur, zoals de verbreding van de A1, A6 en A9 en de verdubbeling van de spoorverbinding Schiphol-Almere. De IJmeer-verbinding via IJburg staat nog in de wacht.
Maar de groei van Almere hapert. Gaandeweg deze eeuw nam de bevolkingstoename af: van 2035 in 2012 tot slechts 822 extra inwoners in 2013. Vanaf mei vertrekken er zelfs meer mensen dan er komen wonen. De woningproductie volgt eenzelfde patroon. Tot 2010 werden er jaarlijks ruim duizend woningen opgeleverd, in 2013 waren dat er 429.
In Almere ligt niemand wakker van de stagnerende groei, aldus wethouder Henk Mulder. Het ongemak komt meer van buiten. “Uit alle onderzoeken blijkt dat de vraag naar woningen in de Noordvleugel de komende decennia groot blijft. En Almere is bereid die groeivraag te faciliteren. We hebben nu productieafspraken met het Rijk gemaakt voor 60.000 woningen. Maar zonder blauwdruk en zonder harde einddatum. De tijd dat hier matjes met woningen werden uitgerold is definitief voorbij. We bewegen mee met de markt, en als er een periode minder vraag is, dan is dat maar zo. Wij zitten daar redelijk ontspannen in.”
Niettemin is volgens Mulder het dieptepunt in de woningproductie wel voorbij. “We komen voorzichtig uit de recessie. Vorig jaar werden er 429 woningen opgeleverd, dit jaar zo’n 600. En op basis van de grondverkoop moeten we volgend jaar op zo’n 700 uitkomen.”
Mulder benadrukt dat uitbreiding van de infrastructuur een voorwaarde is voor de groei van Almere. Hij voorziet geen terugtrekkende beweging van het Rijk, voor zover de projecten al niet zijn of worden uitgevoerd.
Zelfbouwstad
Onder Mulders voorganger Adri Duivesteijn heeft Almere zich ontpopt tot een pioniergebied voor zelfbouwers. Een derde van de woningproductie bestaat inmiddels uit zelfbouw. Almere blijft ook zonder Duivesteijn een zelfbouwstad, benadrukt Mulder: “Ik hoop dat het aandeel nog wat groeit, wellicht komt op termijn zelfs de helft van de woningen hier zo tot stand.”
Onder die zelfbouwers zitten opmerkelijk veel Almeerders. ‘Mensen van over de brug’ kiezen vaker voor de bestaande bouw.
Maar Mulder benoemt ook dat een grote groep mensen niet zelf een huis wil of kan bouwen. En een deel daarvan is aangewezen op sociale woningbouw. Dat segment hoorde het laatste decennium niet tot de prioriteiten van het stadsbestuur. Het aandeel sociale woningen in de productie van de laatste tien jaar is met 16 procent opvallend laag. Duivesteijn had een moeizame relatie met de corporaties. Veelzeggend is dat Almere tot voor kort geen prestatieafspraken maakte met corporaties. Dit jaar zijn er voor het eerst dergelijke afspraken gemaakt, volgens Mulder mede “om de verhoudingen te normaliseren”.
Mulder zet weer in op meer sociale woningbouw. En dan met name op de bouw van goedkope huurwoningen, want daar ontbreekt het aan in Almere: “Omdat de stad nog maar dertig jaar oud is, zijn er heel veel goede en grote sociale huurwoningen. Die zitten wat huur betreft grotendeels aan de bovenkant van het sociale segment, zo tussen de 650 en 700 euro. We hebben zo’n zeven- tot tienduizend actief woningzoekenden en het gros daarvan zoekt in een goedkopere prijscategorie, zo tot 550 euro. Dat soort woningen ontbreekt hier grotendeels.”
Woningen van een ton
| Henk Mulder volgde in maart 2013 Adri Duivesteijn op als wethouder duurzame ruimtelijke ontwikkeling van Almere. Mulder was daarvoor vijf jaar directeur van de Dienst Stedelijke Ontwikkeling in diezelfde gemeente. Daarvoor was hij vijf jaar directeur van de Dienst Landelijk Gebied, onderdeel van het ministerie van Economische Zaken. |
Mulder wil dat er de komende vier jaar duizend tot tweeduizend betaalbare huurwoningen bij komen. Hij realiseert zich dat de corporaties op dit moment maar beperkt kunnen investeren en nodigt daarom ook nadrukkelijk andere partijen uit die woningen te bouwen.
Daartoe wordt binnenkort een prijsvraag uitgeschreven. De opdracht: woningen ontwikkelen en bouwen van rond de 100.000 euro inclusief grondkosten. “En vervolgens beheren. Dat maakt het natuurlijk ingewikkelder voor veel partijen. Ik ben benieuwd wat daar uitkomt.”
Mulder hoopt een doorbraak te forceren in bouwmethoden. “Ik weet niet of de oplossing alleen zit in kleiner bouwen of gestapelde bouw, afgezien of daar vraag naar is in Almere. De bouw is tot dusver niet de meest innovatieve bedrijfstak van Nederland. Ik vind het opvallend dat zelfbouwers veel goedkoper bouwen dan institutionele partijen. Daar is dus nog veel mogelijk.”
Begin volgend jaar worden de oplossingen gepresenteerd in een lokale BouwRai. “Daarna kan er gebouwd worden.” De gemeente heeft geld beschikbaar - ‘aanjaaggelden’ - om twee Almeerse BouwRai’s te organiseren waar leveranciers vernieuwende concepten kunnen presenteren. De tweede zou gelijk met de Floriade plaatsvinden.