foto: Suzanne Blanchard
Tientallen gemeenten, ontwikkelaars, bouwers en andere partijen uit de Metropoolregio Amsterdam (MRA) ondertekenen vandaag in Amsterdam het Houtbouw Pact MRA 2026–2030. Met als doel om de eerder niet gehaalde doelstelling van twintig procent nieuwbouw uit hout de komende jaren wél te halen. De grote vraag is: gaat het al die betrokken partijen nu wel lukken?
Vijf jaar geleden ondertekenden gemeenten, ontwikkelaars, architecten, bouwers en kennisinstellingen het Houtbouw Convenant 2021-2025. Toen legden zij zich vast op twintig procent houtbouw binnen vier jaar, maar die doelstelling werd bij lange na niet gehaald. De teller staat op gemiddeld vijf procent. De uitkomst is zwaar onvoldoende, maar in de praktijk is toch sprake van een flinke verbetering, zegt Imme Groet, duurzaamheidsadviseur bij C-creators en organisator van het pact. In vier jaar is het aandeel houtbouw in nieuwbouw van een half naar vijf procent gestegen. Een vertienvoudiging dus. Dat de twintig procent niet gehaald werd, verbaast niemand. Volgens Groet ging het vooral om ‘de stip op de horizon’. Houtbouw is veelal duurder dan traditionele bouw. Zo legden woningcorporaties al eerder in Nul20 uit dat houtbouw financieel uitdagend is, de materiaalketens bij houtbouw nog niet zo volgroeid zijn als bij beton en dat er nog scepsis heerst op het gebied van brandveiligheid.
Tij gekeerd
Met het tweede Houtbouwpact lijkt het tij gekeerd. Volgens haar is de houtbouwsector de afgelopen jaren een stuk volwassener geworden. “Vier jaar geleden moesten we iedereen nog overtuigen van de voordelen van houtbouw, inmiddels hebben de meeste gemeenten houtbouw opgenomen in hun omgevingsvisies of woondeals.” Ook ziet zij dat grote bouwers, zoals Bam en Dura Vermeer de afgelopen jaren flinke investeringen in houtbouw hebben gedaan. Ook neemt het gebruik van biobased vezelgewassen toe. Houtbouw kan ook de stikstofuitstoot tot vijftig procent doen afnemen en daarmee nieuwe oplossingen bieden bij de aanpak van de stikstofimpasse. “We zien de groei van houtbouw alleen nog niet helemaal terug. Doorlooptijden van gebiedsontwikkelingen zijn lang. De afgelopen jaren is er vaak aan bestaande woningbouwplannen een deel houtbouw toegevoegd. Dat zorgt voor vertragingen vanwege vergunningen en welstand. Effectiever zijn hele gebiedsontwikkelingen uit hout. Die komen daadwerkelijk van de grond, neem de Nelson Mandelabuurt in Amsterdam Zuidoost of de Nieuwe Kern, maar de voordelen daarvan zien we pas over een aantal jaar,’’ aldus Groet.
Hoewel houtbouw in de praktijk nog duurder uitvalt, zijn door opschaling de kosten ervan wel flink gedaald. Uit een recente analyse van Alba Concepts, IJKX, Bouwscoop en C-creators blijkt dat meergezinswoningen tot vier lagen uit hout concurreren met traditionele betonbouw. Prefabricage en afnemende bouwplaats-kosten zorgen voor lagere prijzen. Toch ziet Groet dat de bouwkosten vaak hoog liggen, onder andere vanwege hoogbouw of door woningbouw in stationsgebieden waar extra maatregelen tegen geluidsoverlast nodig zijn.
Intentieverklaring
Volgens de schrijvers van het pact is het de bedoeling deze keer de doelstelling ‘daadwerkelijk’ te halen. In 2027 zullen zij bekijken of de doelstelling kan worden verhoogd naar dertig procent. Toch blijft het pact een intentieverklaring, mede omdat niet alle gemeenten al even ver zijn met het verankeren van houtbouw in hun ruimtelijk beleid. Wel moeten alle partijen deze keer voor het ondertekenen een plan uitschrijven waarin zij uitleggen hoe ze hun afspraken nakomen. Die afspraken variëren van het beschikbaar stellen van locaties voor houtbouw, houtbouw als vereiste in tenders tot business cases geschikt maken voor houtbouw.
Woningcorporatie Rochdale die zich aansluit bij het nieuwe pact zegt voldoende kansen te zien om die twintig procent te halen. Daarbij helpt het volgens de corporatie om vroeg in de planontwikkeling houtbouw mee te nemen. Ook helpt de NH-Bouwstroom – het samenwerkingsverband tussen woningcorporaties en bouwpartijen in de MRA - om modulaire bouw uit hout te versnellen. Volgens gebiedsontwikkelaar AM die ook het pact ondertekent, ligt de twintig procent ‘binnen bereik’, maar vraagt het wel om aanpassingen in bestaande stedenbouwkundige plannen. Die wijzigingen zorgen voor extra kosten en vertraging. AM roept publieke partijen op om hierin mee te bewegen. Tegelijk ziet de ontwikkelaar dat grootschalige houtbouw steeds dichterbij komt: op het Strandeiland in Amsterdam Oost werkt AM aan een project met 350 woningen, dat deels met biobased materialen wordt gerealiseerd.