Met Stadsveteraan 020 in het Amstelkwartier is Amsterdam in één klap 145 sociale huurwoningen voor senioren rijker. Huurwoningen met een plus, want het gebouw kent allerlei plekken waar de stadsveteranen activiteiten gaan organiseren. Nieuw zijn ook de Friendswoningen voor 55-plussers, een concept dat nog niet stormloopt maar waarin Woonzorg Nederland écht gelooft.
Hoe kun je gelukkig ouder worden in de stad? Dat was de hoofdvraag van een boek dat Heren 5 architecten in 2016 publiceerde. Zij introduceerden de term stadsveteranen voor actievelingen die vooruitdenken over hoe ze oud willen worden in de stad. In een boek kun je niet wonen. Maar vanaf komende zomer is dat wel mogelijk in Stadsveteraan 020. Dat het lijkt op een schets in het boek van Heren 5 is niet verbazingwekkend: zij ontwierpen het gebouw in opdracht van gebiedsontwikkelaar AM en Woonzorg Nederland in cocreatie met een kopgroep van toekomstige huurders.
Ontmoeten
Lars Drijvers, ontwikkelingsmanager bij AM: “Het concept is gebaseerd op ontmoeting, levendigheid en met elkaar delen. Ontmoeting doordat bijvoorbeeld de verschillende entrees via gangen aan elkaar verbonden zijn. Dat nodigt uit om eens een andere route te lopen en mensen tegen te komen. Ontmoeten gebeurt ook door de extra diepe galerij, met een strook bij de woning en daarnaast een strook voor voorbijgangers. Her en der zijn bankjes ingemetseld, bemoeibankjes noemt Heren 5 ze met een knipoog.”
Her en der zijn bemoeibankjes ingemetseld
De woningen zijn compact, maar de mogelijkheden in de gemeenschappelijke ruimten compenseren dat. De badkamers zijn juist vrij groot, handig voor als je minder mobiel wordt. Het zijn allemaal sociale huurwoningen, deels met de lagere aftoppingsgrens van 650 euro en daardoor bereikbaar voor mensen met de laagste inkomens. Volgens Drijvers had Stadsveteraan 020 ook een mix kunnen zijn met middenhuur, maar dit was een eis van de gemeente die de regie heeft op de gebiedsontwikkeling van het Amstelkwartier. Kopgroeplid Henk van Lemel vindt het een voordeel dat iedereen sociale huurder is: “Er komen veel verschillende mensen wonen, maar we moeten allemaal op de centen letten. Door zelf activiteiten te organiseren kun je dat betaalbaar houden.”
Motivatie
Sociale huurwoningen in Amsterdam verhuren, is niet zo moeilijk. Maar hier zoekt Woonzorg Nederland mensen die met elkaar een gemeenschap willen vormen vanuit de gedachte om langer zelfstandig en zelfredzaam te blijven. Daarom begint de toewijzing met een motivatiegesprek. Monique Woltering, projectcoördinator woonvormen bij Woonzorg Nederland: “Mensen die kiezen voor Stadsveteraan 020 moeten bereid zijn er samen iets van te maken. Na de eerste huurdersbijeenkomsten hebben we een paar opzeggingen gehad; mensen kwamen erachter dat dit toch niet iets voor ze is. Prima, ik heb liever dat ze nu tot dat inzicht komen. Door de motivatiegesprekken krijg je huurders die er echt voor gaan. Er komen veel verschillende mensen te wonen, met allerlei beroepen, interesses en achtergronden.”
Iedereen staat te trappelen
Actief bijdragen aan de gemeenschap kent vele vormen. Dat kan door mee te doen met activiteiten of deze zelf te organiseren. Of door klusjes te doen voor een buur die dat niet zelf kan. In het huurcontract staat dat bewoners deel uitmaken van de gemeenschap en ze zijn automatisch lid van de beheercoöperatie. Van Lemel twijfelt niet over de motivatie: “Iedereen staat te trappelen. Er zijn inmiddels drie huurdersbijeenkomsten met zo’n honderd mensen geweest. Naast informatief zijn ze vooral bedoeld om elkaar beter te leren kennen. En we kijken naar mogelijkheden voor collectieve inkoop voor de woninginrichting.”
Delen
Stadsveteraan 020 heeft onder andere een binnentuin, een daktuin, een tuinkamer, een atelier, een culturele ruimte, een kookstudio, een wasbar en een hobbyruimte. Een eigen auto is verleden tijd, want de parkeernorm is 0,0. Je hebt dus geen eigen parkeerplaats en geen parkeervergunning voor op straat. Voor sommige geïnteresseerden is dat reden om ervan af te zien; zij hebben een auto nodig voor hun werk of vinden een autoloos bestaan een beperking. Wel zijn er deelauto’s, deelfietsen en een grote fietsenstalling.
De kopgroep was betrokken bij het ontwerp. Zij vonden bijvoorbeeld dat de ruimte die was bedacht als bibliotheek – er zijn boeken in het metselwerk afgebeeld – veel beter een atelier kan worden. Lezen doen ze wel digitaal of ze gaan naar de OBA. Een eigen sportzaal is ook niet nodig, vond de kopgroep, er zijn genoeg sportscholen in de buurt.
Wat er écht gaat gebeuren in die gemeenschappelijke ruimten, daar gaan AM en Woonzorg Nederland niet over. Ook de kopgroep doet een stapje terug en geeft het stokje door aan de beheercoöperatie. Van Lemel: “Als we er straks allemaal wonen, gaan we eerst even settelen. Zo’n verhuizing is best pittig. We kijken hoe het loopt en laten activiteiten spontaan ontstaan. Het eerste jaar doet een hovenier nog het onderhoud van de tuin, misschien neemt daarna een tuingroep het over.”
Oude en nieuwe vrienden
Nederland is kampioen onderbewoning bleek onlangs uit een onderzoek van Eurostat. Met woningdelen kun je dus de wooncrisis te lijf te gaan. Bijvoorbeeld in Friendswoningen. Vooral voor jongeren een bekend concept, geïnspireerd op de populaire tv-serie. Meestal hebben huurders een eigen kamer met badkamer en delen ze een woonkeuken. Soms in aangepaste grotere appartementen of eengezinswoningen, soms ook in nieuwbouw zoals woontoren B’mine in Overhoeks, ontwikkeld door AM. Lars Drijvers: “Tot onze verbazing toonden ook ouderen interesse in die woningen. Dat was voor ons een signaal om door te gaan met de ontwikkeling van dit concept.”
En dus heeft Stadsveteraan 020 ook Friendswoningen voor twee of voor drie personen. Voor elke friend een eigen studio van circa 24 vierkante meter met badkamer en pantry en samen een grote woonkamer met keuken. De studio’s hebben een eigen adres, wat betekent dat de friends niet samenwonen en dus voor belasting en de AOW onafhankelijk zijn. Huurders hebben het recht om na vertrek of overlijden van hun friend zelf een nieuwe huurder voor te dragen. Lukt dat niet, dan krijgen ze voorrang als er een zelfstandige huurwoning in Stadsveteraan vrijkomt.
De eerste Friendshuurders zijn mensen met een latrelatie. Andere combinaties - vrienden of familie (broer-zus, neef-nicht, ouder-kind van 55-plus) zijn denkbaar, maar nog theorie. De belangstelling groeit. Na een online wervingscampagne hebben zo’n 5.000 mensen de website bezocht en circa 200 mensen schreven zich in als belangstellende. Tientallen kwamen naar het speciale spreekuur. Het gaat veelal om mensen die in een woongroep wonen of woonden. Delen van voorzieningen is ze dus niet vreemd, een eigen badkamer vinden ze een luxe. Een deel van de geïnteresseerden heeft zelf niemand om de Friendswoning mee te delen. Woonzorg Nederland denkt nog na hoe ze deze individuele belangstellenden met elkaar kunnen matchen. Zelf gaan ze niet actief koppelen. Wel helpen ze toekomstige friends elkaar te ontmoeten om te kijken of er een woonklik is.
Zoiets heeft tijd nodig. Die tijd en ruimte willen we geven, met het risico van huurderving
Woonzorg Nederland is zich ervan bewust dat bij oplevering van het gebouw nog niet alle Friendswoningen verhuurd zullen zijn. “Zoiets heeft tijd nodig”, zegt Monique Woltering. “Ik vind dat wel logisch. Een stuk kleiner gaan wonen is al een keuze waar je aan toe moet zijn. Ook nog een woning met iemand delen, voor die overweging heb je meer tijd nodig. Die tijd en ruimte willen we geven, met het risico van huurderving. We doen iets volledig nieuws en we willen dat het slaagt. Ik ben ervan overtuigd dat het succesvol zal zijn, maar het gaat nu eenmaal langzamer dan reguliere verhuur.”
|
“Mijn partner en ik wonen nu in Noord in een appartement van 85 vierkante meter. We gaan naar 40, dus we moeten echt ‘ontspullen’. Per maand is het zo’n 300 euro goedkoper dan nu. We leveren vierkante meters in, maar alles is nagelnieuw. En de gemeenschappelijke ruimten zijn een verlengstuk van je woning en je woongenot.”
“Ik las over Stadsveteraan in een nieuwsbrief van !WOON. Het concept sprak ons aan: een zelfredzame woongemeenschap, waar je op elkaar let maar ook de voordeur achter je dicht mag trekken. Verbinding én autonomie. Ik heb ook twee jaar meegedaan met de kopgroep. Dat was dat best pittig, ik zat in drie werkgroepen met soms wel drie keer per week een overleg.”
“Het Amstelkwartier is een fijne plek. Vanuit onze woning kijken we uit op de Amstel, dat nodigt uit om ’s avonds nog een ommetje te maken. Wel jammer dat het winkelcentrum pas in 2027 klaar is, maar op de fiets ben je zo in de Rijnstraat en elke zaterdag is er een biologische markt.”
“Een veteraan is een routinier, iemand die veel kennis heeft en veel heeft meegemaakt. Dat bundelen we bij de Stadsveteraan. Er is nu een enorme gretigheid van de mensen die hier komen wonen. Een feest der herkenning, ik hoop dat dat blijft.” |
Image
|
Hier kunt u het boek Stadsveteranen van heren 5 architecten lezen.