De opinie van Ir.Marten Bierman Bierman studeerde architectuur en stedenbouw. Hij is zelfstandig adviseur en lid van de Eerste Kamer; bij de aanstaande verkiezingen is hij lijstduwer van Leefbaar Nederland

Amsterdam kent een gemiddelde woningbezetting die het laagst is van het land. De huizen mogen dan dicht op elkaar staan, er wordt in gewoond als in een bungalowpark. Bovendien wordt er onderverhuurd dat het een lieve lust is, al weten we eigenlijk niet hoe er werkelijk wordt gewoond. Wel weten we dat de groep die (te) ruim woont, vele malen groter is dan die krap woont en dat er een trend is naar nog ruimer wonen. Tijd voor een volkstelling dus.

Zolang we niet weten wat we in de voorraad kunnen opvangen, kennen we ook het tekort niet. Ondertussen bouwen we lukraak nieuwe woningen, en vooral koopwoningen. Dat is niet voor de woonbehoefte maar voor de woonbegeerte. Nieuwbouw voegt hoogstens een procent per jaar aan de voorraad toe, maar blijkt in feite averechts te werken op het aantal bewoners dat wordt gehuisvest. Neem Nijmegen. Sinds 1970 nam daar de woningvoorraad toe met zestig procent en werden nul inwoners meer gehuisvest. Tegen deze verdunning valt niet op te bouwen.

In Nederland wordt de kloof tussen wat er staat en wat er nodig is, steeds groter. We bouwen steeds meer grote woningen, terwijl de huishoudens alleen maar kleiner en ouder worden. Er staan in ons land 75% eengezinswoningen terwijl we nog maar 31% gezinnen daarvoor hebben. En juist die eengezinswoningen bouwen we bij!

Het omzetten van akkers in woonakkers moet maar eens afgelopen zijn. Om elke nederzetting moet een zo krap mogelijke rode contour getrokken worden. Gemeenten mogen in uitzonderingsgevallen alleen over die lijn bouwen, als ze de ‘ruimtelijke schade’ daadwerkelijk compenseren met teruggave van een ander verstedelijkt gebied aan de groene omgeving.

Ik wil pleiten voor een voorraadstrategie waarin het verstedelijkt gebied veel optimaler wordt gebruikt. Zo’n aanpak start met een betere woningtoewijzing, legt vervolgens de nadruk op verbouw en splitsing, en kijkt ten derde waar woningen kunnen worden bijgebouwd door toevoeging van een verdieping met lift en ingepaste nieuwbouw. Daarbij gaat het niet alleen maar om dichtbouwen van wat nog open is. Soms moet zelfs naar verdunning met bijvoorbeeld een parkje worden gestreefd om verdichting genietbaar te houden.

De ideale dichtheid van de bebouwing kan het beste worden afgeleid van een geliefde referentiewijk, bijvoorbeeld Berlages Oud-Zuid. Zit je eronder dan kan er wat bij; erboven moet er wat af door sloop.

Meer aandacht voor de bestaande gebouwenvoorraad is van levensbelang. De om zich heen grijpende woonverdunning leidt tot een zo gering aantal personen per hectare dat voorzieningen niet meer overeind zijn te houden. Het tast de stedelijke kwaliteit aan. Het verklaart mede waardoor postkantoren, winkels, zwembaden en bibliotheken onrendabel worden of zelfs moeten sluiten en waardoor openbaar vervoer wegkwijnt. Per inwoner moet er steeds meer geld bij.

Juist nu in het land de afzet van nieuwbouw stagneert, is voorzichtigheid geboden. Het is een aanwijzing dat verzadiging is bereikt. Als straks een aanzwellende stroom ouderen zijn woningen opgeeft op het moment dat ook de bulk van de Vinex-locaties wordt opgeleverd, dan is er op slag overmaat. Dan houden de huizen hun hoge waarde niet. Aangezien veel spaargeld in onroerend goed is belegd kan dat rampzalig uitpakken voor onze pensioenen.

Al het beleid, dus ook de huisvesting, moet beter worden afgestemd op de te verwachten bevolkingsontwikkeling. Dus niks Noord-Zuidlijn of een grotere sluis bij IJmuiden, of gezwets over een Deltametropool die niet bestaat (de meeste inwoners en bedrijven komen hun gewest niet eens uit). De bevolking groeit niet door nieuwkomers, maar vooral doordat ouderen langer blijven leven. Die ouderen hebben alles al, behalve een kleinere, fijnere, veilige woning dicht bij voorzieningen. Senioren worden de ideale stadsbewoners. Geschikt maken van de bestaande woonruimte voor ouderen, is dus het devies. En dan zal blijken dat wat goed is voor hen, ook goed is voor ons allemaal.