Op de overvolle Amsterdamse woningmarkt is het niet moeilijk ‘schrijnende gevallen’ te verzamelen. In elk segment is het dringen voor een plekje. Aan de gemeente en de corporatiesector de ondankbare taak deze schaarste te verdelen, voor zover mogelijk natuurlijk. Je kunt wat sturen in de nieuwbouwprogramma’s, wat schuiven in urgentiecategorieën of prioriteit geven aan groepen die het extra moeilijk hebben of die extra belangrijk zijn voor de stad. Zo kwamen er voorrangsregelingen voor onderwijzers, verplegers en politieagenten, zo ontstond er een inhaalactie rond studentenhuisvesting, zo kwam er een programma voor zorgwoningen (wibo’s). Elke collegeperiode zijn er nieuwe kansen. Ditmaal lijken de jongeren aan de beurt. Na de zomer verschijnt het Uitvoeringsplan Jongerenhuisvesting, nadat vorig jaar de Visie Jongeren- en Studentenhuisvesting van de Dienst Wonen het licht zag. Het Amsterdamse gemeentebestuur wil de komende jaren prioriteit geven aan de huisvesting van met name laag opgeleide jongeren. Volgens berekeningen van O+S wonen in Amsterdam ongeveer vijftigduizend jongeren. Jaarlijks zoeken rond de 3500 van hen een woning. Rekening houdend met een stijging van het aantal jongeren wordt verwacht dat er de komende jaren nog eens tweeduizend jongeren bij komen die jaarlijks zelfstandige woonruimte nodig hebben.

 

Wethouder Tjeerd Herrema van Volkshuisvesting onderschreef in zijn voorwoord in het uitvoeringsplan het belang van jongeren voor de stad. “Jongeren zijn van onmiskenbaar groot belang voor Amsterdam. Investeren in jongeren, betekent investeren in de toekomst van de stad.” Hij merkte echter op dat “investeringen op het gebied van jonge starters achter gebleven zijn ten opzichte van die voor bijvoorbeeld studenten”. Daar moet nu verandering in komen.

Maar voorlopig wordt dus haast gemaakt met oplossingen voor de korte termijn. Na het zomerreces moet er een uitgewerkt plan liggen voor de raadscommissie Volkshuisvesting met daarin een overzicht van initiatieven die de verschillende partijen nemen of gaan nemen. Volgens Rozemarijn de Heer van de Dienst Wonen is haast absoluut geboden. “We moeten het ijzer smeden nu het heet is: voor je het weet is de aandacht weer verslapt.”

Het Amsterdams Steunpunt Wonen concludeerde al in 2005 dat er in Amsterdam een groot tekort is aan woningen en kamers voor niet-studerende jongeren tot en met 28 jaar. Vooral de lange wachtlijsten van WoningNet en de hoge huur- en koopprijzen zijn de oorzaak. Uit een woonwensenonderzoek van het ASW bleek dat er grote behoefte is aan kleine zelfstandige woningen met een huur tussen de 250 en de 400 euro per maand.

Een van de aanbevelingen van het ASW is om jongeren al op hun zestiende automatisch en gratis in te schrijven bij WoningNet. Want uit het onderzoek bleek ook dat veel jongeren niet ingeschreven staan, omdat zij het belang er niet van inzien. Plannen voor automatische inschrijving worden inmiddels verder uitgewerkt. De consequenties zijn niet gering, want Amsterdam zou er met één pennenstreek duizenden woningzoekenden bij krijgen. Om jongeren bewust te maken van het belang van vroegtijdige inschrijving bij WoningNet, is de Huurdersvereniging Amsterdam inmiddels een voorlichtingscampagne gestart op middelbare scholen. O+S maakt binnenkort een inventarisatie van de woningbehoefte van jongeren in de hele stad. Die moet als basis dienen voor een grootschalig uitvoeringsmodel voor de langere termijn.

Alleen al in Amsterdam-West wonen ruim 35.000 jongeren in de leeftijd van 16 tot 27 jaar van wie een groot deel de komende tien jaar zelfstandige huisvesting nodig heeft. Uit onderzoek is gebleken dat die jongeren over het algemeen laag geschoold zijn en vaak sociaal gebonden aan de wijk waarin ze zijn opgegroeid. Maar juist in West daalt door de stedelijke vernieuwing het aantal betaalbare woningen in rap tempo.

Dit voorjaar is het platform ‘Jong in West’ opgericht met een aparte afdeling wonen. Procesmanager voor de zeven bij dit platform aangesloten westelijke stadsdelen is Marcel Zwart. Ook de woningcorporaties zijn betrokken bij het platform. Zwart: “Er is berekend dat de komende tien jaar ongeveer 63.000 jongeren op de woningmarkt komen. Maar voor een groot deel van die jongeren zijn er geen woningen en is er geen werk. Een kwart van de jongeren is hoger opgeleid, de helft volgt vmbo/mbo en over een kwart valt geen zinnig woord te zeggen, maar waarschijnlijk vallen die op alle fronten buiten de boot.”

Volgens Zwart is er wel heel veel inspanning geleverd om studentenhuisvesting te realiseren, maar staat huisvesting voor niet-studerende jongeren pas sinds een jaar op de politieke agenda. “We zijn sinds vorig jaar bezig met plannenmakerij binnen het platform en op korte termijn verschijnt een definitief uitvoeringsplan dat model moet staan voor de komende twintig jaar.”

Volgens Zwart is er in West een extra probleem door de stadsvernieuwing in het gebied. “In West staat de woningmarkt toch al onder druk doordat er veel wisselwoningen nodig zijn voor mensen die uit huis worden geplaatst. Hier is een urgent probleem, want juist in een gebied met zo’n grote concentratie jongeren is nauwelijks betaalbare woonruimte beschikbaar. Met noodmaatregelen moeten in eerste instantie de ergste problemen worden opgelost.”

Het gaat niet om wonen alleen. Veel jongeren dreigen ook wat betreft het voltooien van een opleiding en het vinden van werk te stranden. In Amsterdam zijn er inmiddels meerdere plannen voor ‘werkhotels’ en ‘jongerenfoyers’. Ongeveer twee jaar geleden werd de projectgroep WerkHotel Amsterdam opgericht. Hierbij zijn onder meer ROC ASA, woningcorporatie Het Oosten, HVO Querido, Altra en Impuls betrokken. De Kamer van Koophandel adviseert en ondersteunt het project en iedere organisatie begeleidt de jongeren vanuit haar eigen deskundigheid.

Het eerste Amsterdamse WerkHotel wordt in Bos en Lommer gerealiseerd en is bedoeld voor ongeveer veertig jongeren met problemen in de woon- en leefsituatie. In het werkhotel krijgen ze een eigen kamer, coaching en volgen ze een leer- en werktraject. Een Start- of Arbeidskwalificatie kan binnen anderhalf, twee jaar worden behaald. Na afronding van het traject hebben de jongeren een werkplek en gegarandeerde zelfstandige huisvesting.

Projectleider Frank Köster van adviesbureau ICS-advies Leiden, legt uit dat een werkhotel en een jongerenfoyer verschillende projecten zijn die beide vallen onder het Kamers met Kansen-concept. “Een jaar of zes geleden heeft ICS dit concept bedacht. Op dat moment – en nu nog steeds - werden er heel veel handen gevraagd op de arbeidsmarkt. Wij hebben toen een plan uitgewerkt waarbij een veilige woonplek de basis is en de prioriteit ligt bij de begeleiding naar onderwijs en werk. Dat is veel interessanter dan wonen met een stukje begeleiding.”

Volgens Köster hebben duizenden jongeren in de grote steden problemen met hun woon- en leefsituatie, waardoor de school vroegtijdig wordt verlaten en ze nauwelijks kans maken op de arbeidsmarkt. “Maar die groepen jongeren hebben we juist heel hard nodig in het bedrijfsleven. Elders – en met name in Engeland - is al gebleken dat dit concept heel doeltreffend is.”

WerkHotel Amsterdam wordt gevestigd in het gebouw van de Hendrick de Keyserschool in Bos en Lommer en wordt naar verwachting in het najaar geopend. Het ministerie van Sociale Zaken draagt aan deze pilot ongeveer acht ton subsidie bij. Momenteel zijn er echter milieutechnische problemen rond het pand die de realisatie waarschijnlijk zullen vertragen..

Woningcorporatie Ymere wil op korte termijn in de Chassékerk in stadsdeel de Baarsjes een begeleid kamerproject starten met ongeveer twintig tot dertig eenheden. Hierbij wordt gedacht aan woonruimte voor tienermoeders. Ook gaat Ymere voor jongeren bouwen aan de Laan van Spartaan in Bos en Lommer. Daar worden tweehonderd studenten- en jongerenwoningen gerealiseerd. Een woordvoeder van Ymere zegt niet uit te sluiten dat ook daar wordt gekozen voor een jongerenfoyer.