Image

Op een druilerige zaterdag druppelt Sporthal Wormer vol met bewoners van de regio Zaanstreek-Waterland. Vorig jaar was hier de noodopvang voor Oekraïense vluchtelingen, vertelt een van de aanwezigen. Zij was daarbij, net als nu, betrokken als EHBO'er. Maar vandaag komt ze ook om mee te praten over hoe zij wonen in de toekomst voor zich ziet. Doordat zij en haar kinderen moeten dealen met een spierziekte, woont ze in een rolstoelwoning. In deze toch al vastgelopen woningmarkt is het voor haar dochter ongelofelijk lastig een geschikte zelfstandige rolstoelwoning te vinden. Daarover maakt ze zich zorgen.
De regio Zaanstreek-Waterland heeft een van de langste wachttijden voor een sociale huurwoning van Nederland: twaalf jaar. De prijzen van koopwoningen blijven stijgen en zijn lang niet voor iedereen toegankelijk. Hoe moet deze wooncrisis worden opgelost? En welke prioriteiten moeten gesteld. Woningcorporaties zijn benieuwd naar de ideeën van mensen uit de streek, mensen met wie ze normaal niet in gesprek komen. Hopelijk levert dit nieuwe inzichten op. De corporaties hebben daarom het initiatief genomen voor dit Burgerberaad. Ze merken dat het steeds lastiger is om uit te leggen waarom oplossingen uitblijven en het zo lang duurt voordat nieuwe plannen worden gerealiseerd. Door met elkaar in gesprek te gaan, wordt de kennis en het begrip van de deelnemers ook vergroot.

Koudwatervrees bij lokale politiek

Initiatiefnemers van het Burgerberaad G1000 Wonen Zaanstreek-Waterland zijn de woningcorporaties uit de streek: Parteon, Intermaris en Rochdale. Maar ook Wooncompagnie, Wormer Wonen en ZVH zijn aangehaakt. Daarnaast wordt dit initiatief door een hele rits partners ondersteund, waaronder de gemeenten Zaanstad, Wormerland en Purmerend. Opvallend: de gemeenteraden van de overige vier regiogemeenten – Landsmeer, Oostzaan, Edam-Volendam en Waterland – keurden medewerking af.

Daarmee werd de burgemeester van Waterland enigszins in haar hemd gezet, want zij had zich met de burgemeester van Zaanstad juist als ambassadeur van dit initiatief ingezet. De lokale partij  WaterlandNatuurlijk (hun motie tegen deelname werd gesteund door CDA en VVD) vond echter dat er geen sprake was van “zuivere” burgerparticipatie en sprak de angst uit dat burgers door de experts en inspiratoren een bepaalde kant op zouden worden geduwd en met onwelkome voorstellen zouden komen. Bijvoorbeeld woningbouw in de Purmer? Daar gaat natuurlijk in laatste instantie de gemeenteraad over; de wel deelnemende partners committeren zich niet onvoorwaardelijk aan de uitkomsten, maar beloven wel ze serieus te nemen en bij afwijzing goed te onderbouwen. 

Ook de wethouder participatie van de wel deelnemende gemeente Wormerland vindt het spannend wat de uitkomsten zullen zijn: geen idee hoe concreet en uitvoerbaar de plannen zijn die hieruit komen. Als ze binnen de wet- en regelgeving passen, gaat zijn gemeente zich wel inzetten om de voorstellen uit te voeren.

Representatief

Image

Dat vier gemeenten politiek vanaf de zijlijn toekijken, betekent niet dat hun inwoners zijn uitgesloten van deelname. Bij navraag gaan bij de namen van alle zeven gemeenten ongeveer evenveel handen de lucht in. De organisatie heeft veel aandacht besteed aan het bijeenbrengen van een representatieve vertegenwoordiging. Ook wat betreft de verdeling man-vrouw, leeftijd, opleidingsniveau, koop-huur en stad-platteland. Eventuele drempels die aanwezigheid in de weg staan worden weggenomen (denk aan kinderopvang, een dagvergoeding voor minder bedeelden).
Ook ter plekke wordt geprobeerd de diversiteit aan de tafels te waarborgen. “Daar zitten wat veel vrijdenkers bij elkaar”, valt de gespreksleider op. “En daar teveel opdrachtgevers. Die moeten we even wat beter verdelen.” Een lang uitgestrekte blindengeleidehond ligt ontspannen tussen de tafeltjes, terwijl zijn of haar baasje deelneemt aan het gesprek. Ook de toegankelijkheid voor mensen met een beperking is geborgd.

Het grootste deel bestaat uit gelote inwoners (62,5 procent). Zij hebben een brief ontvangen waarin ze worden uitgenodigd om deel te nemen. Het overige deel bestaat uit ambtenaren/beleidsmedewerkers woningcorporaties/politici, werkgevers/professionals en vrijdenkers. Zij konden zichzelf aanmelden. 
Het faciliteren van een laagdrempelig gesprek in een veilige omgeving is de corebusiness van de organisatie G1000. Dat merk je aan alles. In dialoog graag, niet in debat. “Je hoeft elkaar niet te overtuigen. Maak ruimte voor de ander.” De gespreksleider steekt haar hand in de lucht als ze wil dat iedereen stil is. Het zijn simpele afspraken die goed blijken te werken.

Belangrijkste thema’s

Image

De eerste vraag die wordt besproken is: Wat vind jij belangrijk voor de toekomst van het wonen in Zaanstreek-Waterland? Vervolgens worden de gesprekken samengevat in één woord, die iedere deelnemer digitaal kon invoeren. Uit de woordwolk die vervolgens ontstond, zijn in overleg de tien belangrijkste thema's gedestilleerd. Hoe overleg je met een groep van 320 deelnemers? Nou, door als gespreksleider een voorstel te doen en mensen te laten klappen als ze ermee instemmen. Dat werkt wonderwel.
Na de lunch is het tijd voor verdieping. Iedereen kan kiezen uit een van de tien onderwerpen en daarover in groepen van acht verder praten. Iedere tafel heeft een computerscherm en een gespreksleider, die tijdens het gesprek aantekeningen maakt. Aan de hand van simpele vragen wordt van gedachten gewisseld. Waarom heb ik gekozen voor dit thema? Wat moet er gebeuren en wat is daarvoor nodig? Wat komen we onderweg tegen en hoe gaan we daarmee om? Ook nu moet het hele gesprek weer worden samengevat tot een voorstel in één zin. Al de 39 samengestelde voorstellen zijn online te bekijken.

 'Tja, ik ben ook burger'

De gesprekken zijn tamelijk intensief. Maar aan de tafel waar het thema diversiteit wordt besproken, wordt gelukkig ook veel gelachen. Het gezelschap is zelf ook vrij divers. Een student die nog bij haar ouders woont omdat ze geen huis kan vinden. Op zich heeft ze het thuis prima, maar ze maakt zich zorgen om anderen voor wie dat niet geldt. Iemand die een aantal jaren ouder is, prijst zichzelf gelukkig omdat hij een woning heeft gevonden. Hij is hier omdat hij dat anderen ook gunt. Sommigen zijn gewoon betrokken en nieuwsgierig. “Dan zijn ze thuis even van me af”, grapt een man. 
Maar er zijn ook mensen die meer ingevoerd zijn, zoals een voormalig werknemer van een woningcorporatie of een ambtenaar van de gemeente Purmerend, toevallig ingeloot. “Tja, ik ben ook burger”, zegt ze verontschuldigend. Eén vrouw is al negen jaar bezig om een paar tiny houses neer te zetten om mensen aan een woning te helpen. “Waarom moet dat in godsnaam zolang duren?” Een vrouw die actief is voor Burgerplatform Zaanstad ergert zich aan de trend van de hofjes, waarin ouderen voor elkaar moeten zorgen. De buren als toekomstige mantelzorgers. Een lokale politica laat tijdens de pauze de voorpagina van dagblad Trouw zien, waar een artikel over burgerberaden op de voorpagina prijkt. “Toevallig net vandaag!”

Tulpen

Door langs de verschillende tafels te lopen en de schermen te bekijken, kunnen de verschillende voorstellen worden bekeken. Door de naambordjes te laten scannen, kunnen mensen voor een voorstel stemmen. Het voorstel met de meeste punten krijgt een groot applaus.
Na afloop wordt iedereen verzocht alles op te ruimen en te sorteren. Alle stiften bij elkaar, de vieze vaat gesorteerd, de stoelen opgestapeld, de tafels keurig ingeklapt. De tulpen uit de vaasjes worden verzameld, wie wil mag een bosje meenemen. Onder het genot van een wijntje worden telefoonnummers uitgewisseld. Via het carpoolbord vinden mensen die een lift zoeken of aanbieden elkaar, zoals ook de deelnemers. Een verademing vergeleken bij bijeenkomsten waar enkelen burgerparticipatie verwarren met het ongecensureerd ventileren van woede en onvrede.

NUL20 blijft de ontwikkelingen van het Burgerberaad volgen.