Het is er groen, ruim en rustig. Wonen in de gemeente Uithoorn is gewild. Met de nieuwe tramverbinding ligt Uithoorn gevoelsmatig weer dichter bij de hoofdstad. Is dat goed of slecht nieuws voor de bewoners? De gemeente ziet in ieder geval de noodzaak om er tot 2035 zo'n 1.100 woningen bij te bouwen. De focus ligt daarbij op middenhuurwoningen voor starters en woonconcepten voor ouderen, aldus wethouder Ferry Hoekstra.
Het woningaanbod in Uithoorn en De Kwakel is die van een klassieke regionale gemeente. Van de ruim 13.000 woningen is nu zo’n dertig procent sociale huur en zeventig procent koop, vooral naoorlogse eengezinswoningen, nauwelijks middenhuur. In de recent gepubliceerde ‘Woonzorgvisie 2024 - 2028’ is de politieke wens vastgelegd om beter te voldoen aan de lokale vraag: in 2035 moet tweederde van de nieuwbouw uit betaalbare woningen bestaan, waarvan 30 procent sociaal en 30 procent middenhuur. Daarbij ligt de nadruk op de bouw van starterswoningen en alternatieve woonconcepten voor ouderen. In totaal moeten er de komende tien jaar 1.100 woningen worden bijgebouwd. Deze beslissing komt voort uit de afspraken gemaakt in de Woondeal MRA, woonakkoord Amstelland/Meerlanden en uit het onderzoek WiMRA.
Uithoornlijn
Een woning in het rustige Uithoorn, in het zuidoosten van de MRA en aan de rand van het Groene Hart: dat willen gezinnen uit de omliggende steden ook wel. Afgelopen mei schreef NUL20 nog over het proefschrift van statistisch onderzoeker Hester Booi, die onderzocht hoe in de MRA de afgelopen tien jaar de trek van gezinnen uit de stad naar de regio toenam. Vooral Amstelland-Meerlanden is in trek bij Amsterdamse gezinnen met relatief hoge inkomens. Ook opende GVB afgelopen juli de Uithoornlijn, de nieuwe tram 25 die in een halfuur van Uithoorn naar Amsterdam-Zuid rijdt.
Richt de gemeente Uithoorn zich hiermee op nieuwe bewoners die met Amsterdam en Amstelveen verbonden zijn? Volgens Ferry Hoekstra, wethouder Wonen, Leefomgeving en Participatie (Gemeentebelangen Uithoorn – De Kwakel) wordt eerst naar de lokale behoefte gekeken. “Ik wil niet dat jongeren onze gemeente moeten verlaten omdat ze geen woning kunnen vinden. En willen we dat mensen langer thuis wonen, dan moet er een betere combinatie worden gemaakt tussen wonen en zorg.”
'Ik wil niet dat jongeren onze gemeente moeten verlaten omdat ze geen woning kunnen vinden'
De focus op starters- en ouderenwoningen wordt als instrument ingezet om de lokale behoefte te bedienen. “Eind jaren zestig hadden we enkele hoogbouwflats in Uithoorn, die werden gebouwd met middelen uit Amsterdam, voor mensen uit Amsterdam. De verbinding tussen Amsterdam en Uithoorn bestaat dus al langer. We denken dat de regionale vraag naar woningen in Uithoorn goed naast de lokale behoefte kan bestaan”, aldus Hoekstra. De gemeente heeft volgens hem slechts beperkte mogelijkheden om haar woningen lokaal aan te bieden, maar onderzoekt wel hoe er gestuurd kan worden. Zo is het de gemeente enkele jaren geleden gelukt om samen met ontwikkelaar Timpaan het kleinschalige nieuwbouwproject De Kleine Weelde met 24 koopwoningen voor starters toe te wijzen aan lokale bewoners.
Potentiële bouwlocatie: Amstelzone
Niet voor alle 1.100 te bouwen woningen is al een plek gevonden. Deels probeert de gemeente in naoorlogse wijken te verdichten, maar er zullen ook nieuwe locaties moeten worden gevonden. De hoop is gevestigd op de Amstelzone, een industriegebied aan de Amstel waar vroeger de chemische fabriek Cindu stond, ook wel bekend van de ramp in 1992. Hier is ruimte voor zeker 1.000 woningen en de gemeente is in overleg met het Rijk en de provincie voor ondersteuning bij het saneren van het terrein.
Ook Bouwfonds Gebiedsontwikkeling (BPD) volgt de ontwikkelingen rondom de nieuwe Amstelzone. De ontwikkelaar is vanaf 2002 eigenaar van het voormalige Campina-terrein, een gebied iets verderop aan de Amstel, naast het bedrijventerrein. De laatste tien jaar realiseerden zij daar bijna honderd woningen en ze werken nu aan de afronding van de Vinckebuurt. Hier komen koopappartementen voor ouderen die willen doorstromen en relatief kleine middenhuurwoningen voor starters. Die huurwoningen worden onderdeel van BPD Woningfonds.
Volgens John van den Heuvel, ontwikkelingsmanager BPD regio Noord-West, is er ondanks de onzekerheden die er spelen rond het eigendom en bodemverontreiniging op het voormalige Cindu-terrein en omgeving wel interesse in de toekomstige Amstelzone. Deze interesse groeit ook in de rest van de gemeente Uithoorn, mede vanwege de betere verbinding met de omgeving: “Wij zijn altijd al geïnteresseerd in Uithoorn en dat is versterkt met de aanleg van de tramlijn”, aldus Van den Heuvel.
In de zoektocht naar geschikte bouwlocaties, zoekt de gemeente ook out-of-the-box naar ideeën bij ontwikkelende partijen om aan de woonbehoefte te voldoen. Zo daagde de gemeente in 2020 de lokale Aldi uit: zij wilde akkoord gaan met de definitieve vestiging van de supermarkt aan de Sportlaan, mits de supermarkt met een plan kwam om ook woningen te bouwen. Dit leidde in samenwerking met Eigen Haard tot het project Aldi-Kootpark: 36 sociale- en middenhuurwoningen voor een jongere doelgroep waarvan negen appartementen voor jongeren met een lichte sociale beperking in het autistische spectrum.
Flinke opgave
Financieel ligt er nog een flinke opgave voor de gemeente Uithoorn, meent de wethouder. In de Woondeal MRA heeft het Rijk met gemeenten en provincies in de MRA afgesproken om ruim 100.000 woningen bij te bouwen tot 2030. Van de nieuwbouw moet twee derde betaalbaar zijn. Als de gemeente Uithoorn deze afspraken wil nakomen, dan verwacht Hoekstra wel dat het Rijk haar bijdrage levert: “Vroeger kwam de ontwikkelaar er wel uit: een stukje sociaal en de rest is koop. Als we vast willen houden aan de landelijke ambities met een divers woningbouwprogramma, dan zal het Rijk ook een duit in het zakje moeten doen.” Daarnaast hoopt Hoekstra dat met nieuwe locaties projectontwikkelaars beter in staat zijn het beoogde woningbouwprogramma te realiseren: “De wet van de grote getallen werkt in je voordeel als je een woningbouwprogramma wilt inzetten.”
De hoop is gevestigd op de Amstelzone, een voormalige industriegebied aan de Amstel. Hier is ruimte voor zeker 1.000 woningen
Hoe krijgt de toekomst vorm in Uithoorn? Met haar lage ligging in het polderlandschap staat de gemeente voor een uitdaging op het gebied van klimaatadaptatie. De gemeente wil voor 2040 haar woningvoorraad verduurzaamd hebben en de openbare ruimte klimaatbestendig maken. In de wijk Thamerdal, een naoorlogse wijk met een groot aandeel sociale huurwoningen, wordt samen met Eigen Haard onderzocht hoe op wijkniveau een ontwikkelvisie kan worden gemaakt. Bij hevige regenval ervaart de wijk wateroverlast. Onderdeel van de ontwikkelvisie is het voorleggen van toekomstscenario’s aan bewoners waarin ook andere ingrepen worden geïntegreerd, zoals de renovatie van woningen, verbetering van de wegen en toevoeging van groen. Een dergelijke aanpak waarbij meerdere uitdagingen gebundeld worden, zou ook in andere wijken gerealiseerd kunnen worden.
Lokale blik
Of in de toekomst Uithoorn en De Kwakel langzaam worden opgeslokt door de omliggende steden? Wethouder Hoekstra begrijpt dat bewoners dit gevoel misschien ervaren vanwege de komst van de nieuwe tramlijn, en ook vanwege de dichte bebouwing in het gebied. Niet voor niets wordt in het buitenland de hele MRA als Amsterdam gezien. Maar volgens hem behoudt de gemeente ook in de toekomst haar eigen karakter: “Je ziet in dit deel van de Randstad een gigantische bebouwingsgraad; het loopt allemaal in elkaar over. Maar met een lokale en regionale blik zie ik wel dat er een onderscheid te maken valt tussen specifieke kenmerken van de stad en de landelijke omgeving. Met de regie die we als gemeente hebben, richten we ons daarom op lokale groepen die anders buiten de boot vallen.”