Het aantal buurtpreventieapps groeit en de methoden worden steeds geavanceerder. Tijd dus om de effecten te meten. Diverse onderzoeken tonen in elk geval aan dat digitale buurtpreventie de bewoners een veiliger gevoel geeft en de sociale cohesie bevordert. Maar recent onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut toont ook aan dat deze manier van buurtpreventie nauwelijks invloed heeft op de sociale veiligheid.
De WhatsAppbuurtgroepen hebben de burgerwachten uit de jaren tachtig – potige mannen die er ‘s avonds op uit gingen om de buurt in de gaten te houden – zo goed als verdrongen. Op dit moment zijn er landelijk achtduizend WhatsAppbuurtgroepen actief. Er zijn verschillende systemen, zoals de vrij eenvoudige BuurtApp, maar er is ook het aan een alarminstallatie gekoppelde Homiesalarm.
Een van de onderzoeken naar het effect van buurtpreventieapps werd in opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid uitgevoerd door studenten van de Avans Hogeschool. De resultaten werden in september gepresenteerd. Voornaamste conclusie: digitale buurtpreventie draagt bij aan een ‘positievere veiligheidsbeleving’. Het onderzoek richtte zich met name op Veiligebuurt.nl dat inmiddels 200.000 deelnemers heeft.
Het Verwey-Jonker Instituut (in samenwerking met o.a. de VU) volgde in opdracht van het programma Politie & Wetenschap in vier gemeenten zes van dit soort app-groepen. Daarbij werden onder meer de chatgeschiedenis van de deelnemers geanalyseerd en rondetafelgesprekken gehouden met buurtbewoners en professionals zoals wijkagenten.
De uitkomst van dit onderzoek was praktisch dezelfde als van de Hogeschool, maar er werd nog iets anders geconcludeerd: met de buurtapps vang je geen boeven. Negatieve bijverschijnselen als stigmatisering, het aanwakkeren van angstgevoelens en eigenrichting werden in de onderzochte cases maar twee keer aangetroffen. Volgens de onderzoekers was er in die gevallen sprake van zelfcorrigerend vermogen binnen de groep.
De onderzoeken tonen ook aan dat in een aantal buurten de relatie met de politie is verbeterd. En volgens het rapport van Verwey-Jonker zien ervaringsdeskundigen bij de politie nog veel meer mogelijkheden om WhatsAppbuurtgroepen actief in te zetten. Er wordt al door diverse groepen geëxperimenteerd met nieuwe toepassingen, zoals het in realtime inzetten van buurtapps tijdens Oud en Nieuw of het opzetten van een rechtstreekse verbinding met de meldkamer. De onderzoekers vragen zich wel af hoe de informatiedeling van de bewoners onderling en met bijvoorbeeld wijkagenten zich verhoudt tot de nieuwe privacy-wetgeving. Hier is nog geen jurisprudentie over bekend.
Minder woninginbraken
Met de app van Veiligebuurt.nl kunnen buurtbewoners elkaar en de politie attenderen op verdachte situaties zoals woninginbraak. Het is een anonieme vorm van communicatie, die waarschijnlijk daardoor veel mensen aantrekt. Er zijn ook buurtpreventieteams die via Veiligebuurt een cursus kunnen volgen. Dit zijn buurtbewoners die met elkaar rondes door de wijken lopen. Dat laatste gebeurt overigens op kleine schaal.
Volgens de website van Veiligebuurt.nl zijn er door buurtpreventie 30 procent minder woninginbraken. Dat is echter lastig te meten. Maar dat het veiligheidsgevoel verbetert in buurten waar gebruik wordt gemaakt van buurtpreventie, wordt ook door andere onderzoeken ondersteund.
Nog veel meer deelnemers (650.000) heeft Whatsapp Buurtpreventie (Wabp). Het verschil tussen Veiligebuurt.nl en Wabp is dat de deelnemers bij de eerste groep anoniem kunnen blijven, terwijl bij Wabp privacy-issues een rol kunnen (gaan) spelen. Whatsapp is onderdeel van Facebook.
Er zijn ook apps waar je niet alleen met elkaar werkt aan een veiligere buurt, maar waar je ook je piano te koop kan aanbieden en een buurtbarbecue kunt organiseren zoals Nextdoor.nl.
En dan is er ook nog Homiesalarm.nl dat in oktober een succesvolle pilot met medewerking van Ymere en de Alliantie afsloot in Nieuw-West, Noord en Zuidoost. Homies is een ‘slim alarmsysteem’ waarmee bij onraad niet alleen een alarm in werking wordt gesteld, maar ook een appbericht wordt gestuurd naar jezelf en je eigen chatgroep. Degene die het snelst ter plekke is, kan indien nodig 112 bellen. Voor Homies moet echter wel betaald worden – eenmalig voor het alarmsysteem en een vast maandbedrag – terwijl de meeste andere app-groepen gratis zijn.
Informatiebron
Volgens het CCV, Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid, zijn buurtpreventieprojecten een belangrijke bron van informatie, waardoor de politie gerichter op kan treden in geval van bijvoorbeeld woninginbraak. “Het starten van een digitaal buurtpreventieproject is - in deze tijd waarin veel bewoners een smartphone hebben - vaak een makkelijke stap. Via speciale apps blijven bewoners eenvoudig op de hoogte van wat er speelt in de buurt en kunnen zo met elkaar in contact treden,” meldt het CCV op zijn website. Daarop staan ook de zeven meest gebruikte apps vermeld.
Overigens beperkt deze vorm van communicatie zich niet alleen tot veiligheidsissues. Via de app verbeterdebuurt.nl kunnen bewoners melding maken van gebreken in de openbare ruimte. Bij de melding kan ter illustratie ook een fotootje worden meegestuurd. Op de website wordt op een kaart met een rode punaise aangeduid waar bijvoorbeeld een fietswrak staat of grofvuil verkeerd is aangeboden. Een groen vlaggetje betekent dat een melding succesvol is afgesloten. Het is aan de gemeente om deze meldingen op te pakken en actie te ondernemen. •
Meer info:
www.hetccv.nl
www.avans.nl/over-avans/nieuws-en-pers/nieuwsberichten/detail/2018/09/b…
www.verwey-jonker.nl/doc/2018/116006_Doe-het-zelfsurveillance-WEB.pdf