De afschaffing van de verhuurheffing vanaf 2023 zorgt niet voor 1,7 miljard euro extra investeringsruimte bij woningcorporaties, maar ongeveer de helft daarvan. Dat blijkt uit doorrekeningen van de Ministerie van BZK. Tegenover de afschaffing staat verhoging van de vennootschapschapsbelasting (VPB) vooral als gevolg van de 'Anti Tax Avoidance Directive' (ATAD). De netto belastingdruk neemt vanaf 2023 (zie tabel) met iets minder dan de helft af zo blijkt uit de nieuwste prognoses. Maar dat is volgens minister De Jonge voldoende om alle afgesproken opgaven te realiseren.
In september hebben woningcorporaties voor het laatst de gehate 'belasting op sociale huurwoningen' overgemaakt. Dit jaar is de heffing met 500 miljoen verlaagd en vanaf 2023 afgeschaft. Die heffing zou bij ongewijzigd beleid volgens jaar al zijn opgelopen tot 1,85 miljard euro. Door dat bedrag gaat een streep, maar andere belastingen lopen juist fors op.
Sinds 2008 worden corporaties aangeslagen voor de VPB. Tot 2015 betaalden ze weinig belasting, maar hun fiscale winst liep in de jaren daarna op mede door de stijgende vastgoedprijzen. Het ministerie verwacht dat nagenoeg alle woningcorporaties vanaf dit jaar een aanslag in de bus krijgen. Dat komt ook door de ATAD, een beperking om rente op leningen af te trekken van de winst. Deze implementatie van een Europese richtlijn uit 2019 is bedoeld om internationale belastingontwijking tegen te gaan. Maar juist deze maatregel treft corporaties veel strenger dan de multinationals waar men met ATAD op mikte. Corporaties maken namelijk relatief weinig winst en lenen veel. De verschuldigde rente kunnen ze door ATAD nog maar zeer beperkt (20%) aftrekken, waardoor de VPB hoger uitvalt. De netto uitkomst is dat corporaties in 2023 geen 2.692 miljard euro belasting betalen maar 1.483 miljard, aldus de ministeriële prognose.
Deze rekensom betekent voor Amsterdam dat de investeringsruimte van corporaties 'slechts' 85 miljoen toeneemt terwijl ze ongeveer 200 miljoen aan verhuurderheffing minder afdragen. Aldus de Amsterdamse wethouders Zita Pels en Reinier van Dantzig in een brief aan de gemeenteraad.
In de Nationale Prestatieafspraken (NPA) heeft het kabinet met Aedes en de Woonbond afgesproken de fiscale lastendruk te gaan monitoren. De corporaties moeten immers genoeg geld overhouden om de afgesproken maatschappelijke opgaven te realiseren. Op basis van de nieuwste prognoses concludeert minister Hugo de Jonge dat dit het geval is.