De rechtbank Amsterdam heeft in twee uitspraken de gemeente Amsterdam teruggefloten voor het opleggen van boetes van 3.000 euro kort na de invoering van de meldplicht in 2020. Onredelijk, aldus het oordeel van de rechter, om bij eerste overtreding al een dergelijke hoge boete op te leggen. In beide gevallen beschikte de eiser over een vergunning voor vakantieverhuur. De rechter stelt de nieuwe hoogte van de boetes vast op 'nihil'.
De rechtszaken draaien om het aangepaste Airbnb-beleid vanaf 1 juli 2020. Sindsdien geldt er zowel een vergunningsplicht als een meldingsplicht voor vakantieverhuur. Twee verhuurders werden binnen twee maanden na de invoering beboet. De rechtbank acht het niet redelijk of evenredig dat de gemeente in dit geval bij de eerste overtreding van de meldplicht, zo kort na de invoering is overgegaan tot het opleggen van een boete. Hierbij weegt de rechtbank mee dat beide eisers in het bezit van de benodigde vergunning voor vakantieverhuur.
Volgens de rechter liet de gemeentelijke communicatie rond het nieuwe boetebeleid te wensen over, terwijl de gemeente wel direct na inwerkingtreding overging tot handhaving en beboeting. De rechtbank merkt op dat Amsterdam bij de invoering van de meld- en vergunningplicht in Weesp per 1 januari 2023 wél een overgangstermijn van zes maanden hanteert waarin niet wordt gehandhaafd.
Ombudsman
Het is niet de eerste keer dat het straffe gemeentelijk boetebeleid rond vakantieverhuur moet worden afgezwakt. Amsterdam verlaagde vorig najaar de eerste boete voor een eerste administratieve overtreding van 8.700 tot 11.600 euro naar 3.000 euro. Eerder had de ombudsman geconstateerd dat de boetes niet proportioneel zijn, dat de communicatie daarover vanuit de gemeente vaak harteloos is en het huidige meldsysteem te ingewikkeld.
Ombudsman Munish Ramlal constateerde dat de overheid het wel heel ingewikkeld heeft gemaakt om een woning tijdelijk aan toeristen te verhuren: "De huidige ‘drietrapsraket’ (vergunning, registratie, melding) nodigt uit tot het maken van fouten." Het is niet vreemd dat een beginnende verhuurder onbedoeld fouten maakt. De ombudsman pleitte in zijn aanbevelingsbrief om eerste overtreders een lagere, eerste waarschuwingsboete te geven als er sprake is van een administratieve omissie. "De bedoeling van het Airbnb-beleid is nooit geweest om het leven van mensen te ruïneren, maar om overlast en woningonttrekking tegen te gaan. Een waarschuwingsboete draagt bij aan dat doel." In juni 2022 besloot de toen kersverse wethouder Zita Pels al het uitdelen van boetes stil te leggen in afwachting van het nieuwe boetebeleid.
De verlaging van administratieve overtredingen met terugwerkende kracht tot 1 oktober 2021 kostte de gemeente ongeveer 250.000 euro. De coulanceregeling nam nog eens een half miljoen extra. Volgens wethouder Pels destijds zou het nieuwe beleid structureel tot 300.000 euro minder inkomsten per jaar leiden. Het is nog onduidelijk of en welke financiële consequenties de huidige uitspraken hebben.