Poelenburg en Peldersveld in Zaandam staan al langere tijd bekend als achtereenvolgens achterstandswijken, probleemwijken, krachtwijken of - het moderne jargon - 'wijken met veel kwetsbare inwoners'. Beide wijken stonden tien jaar geleden ook al op de lijst van Vogelaarwijken. De Zaanse wethouder Songül Mutluer (Wonen) weet er alles van, ze is er zelf opgegroeid. “Bewoners hebben te maken met achterstanden en kansenongelijkheid.” Tijdens de bijeenkomst over Pact Poelenburg Peldersveld geeft ze dan ook aan trots te zijn een bijdrage te kunnen leveren aan het versterken van beide wijken en met name de bewoners daarvan. 

In 2016 speelde landelijk de kwestie rond de 'treitervlogger'. Aan de hand van vlogs die voor iedereen online te volgen waren, werd duidelijk dat politie en andere instanties volstrekt niet serieus genomen werden. Een gemeenteraadslid dat hier tegenin ging moest het bij de betrokken jongeren in Poelenburg op z'n zachtst gezegd ontgelden. De kwestie was opmaat voor de brede en lange termijnaanpak van Poelenburg en Peldersveld waar veel mensen met een migrantenachtergrond wonen. Het is een kwetsbaar deel van Zaandam, zegt Mutluer, die dit met cijfers onderbouwt: “een derde van de kinderen groeit op in armoede, 70 procent van de woningvoorraad bestaat uit sociale huurwoningen, een zelfde percentage van de potentiële groep werkenden heeft een uitkering en het gemiddelde inkomen ligt op 17.000 euro per jaar.” Volgens Mutluer gaat het hier om een van de meest kwetsbare gebieden van Nederland. Het is dan ook de hoogste tijd dat hier het tij gekeerd wordt. 

Hoewel de betrokken partijen (van bewoners tot het Rijk en van scholen tot politie en woningcorporaties en gemeente) al enige tijd samenwerken beslaat Pact Poelenburg Peldersveld een wijkaanpak voor de periode 2020-2040. Mutluer benadrukt dat het daarbij gaat om zowel een harde als een zachte lijn. Dat betekent criminaliteit aanpakken én bewoners perspectief bieden op het gebied van wonen, werk en onderwijs. En dat in samenwerking met alle betrokken partijen die zich daar met een handtekening voor 20 jaar aan gecommitteerd hebben. 

Op het gebied van werk is 'intensieve begeleiding' van wijkbewoners met een grote afstand tot de arbeidsmarkt ingezet. Het gaat om 250 mensen per jaar. Sinds de start van de samenwerking hebben ruim 400 mensen de stap uit de bijstand gemaakt (liefst 30 procent van het aantal mensen in de bijstand bij de start van de samenwerking), hoewel de coronacrisis wel weer tot aanwas van de lijst met mensen in de bijstand leidt. 

 

Op het gebied van wonen is de Wet Bijzondere Maatregelen Grootstedelijke Problematiek – beter bekend als de 'Rotterdamwet' – ingezet om nieuwe toestroom van kwetsbare bewoners te keren. Wie sinds het toepassen van de wet in Poelenburg of Peldersveld wil wonen, moet inkomen hebben en door de screening van de politie zien te komen. Het idee hierachter is dat het vertrek van bewoners die stijgen op de sociaal-economische ladder niet leidt tot een instroom van nieuwe kwetsbare bewoners. Om het aandeel kwetsbare en weerbare bewoners beter in balans te brengen, en daarmee het absorptievermogen van de wijken te verbeteren, wordt ook gesleuteld aan het woningbestand van in de totaal 4500 woningen. Zo geeft Lubna Butt, projectmanager wonen van woningcorporatie Rochdale, aan dat het aandeel sociale huur in de wijken geleidelijk zal zakken van 70 procent naar 50 of mogelijk 40 procent. Dat kan door middel van liberalisatie, het toevoegen van meer woningen en sloop van een deel van de woningen. Dat laatste blijft beperkt. Rochdale vervangt in ieder geval wel een complex met 117 appartementen voor woningen uit een ander segment. 

 

Mutluer benadrukt dat een lager percentage sociale huur in Poelenburg en Peldersveld niet betekent dat er in Zaanstad minder sociale huur komt: "We willen in andere wijken juist weer wat meer sociale huur toevoegen en in de wijken Poelenburg en Peldersveld juist mensen uit deze wijken de mogelijkheid door te laten groeien." Die mogelijkheid is er al: wie een sociale huurwoning achterlaat, krijgt in de eigen wijk voorrang in een ander segment.

Het aanpakken van criminaliteit en ander ongeoorloofd gedrag wordt in het Pact niet alleen als een taak van de politie (die preventief mag fouilleren in beide wijken) gezien. In het veiligheidsteam werken verschillende betrokken partijen samen aan de aanpak van woonfraude (van overbewoning tot prostitutie, het gebruik van woningen als hennepplantage et cetera). Voor een deel van de bewoners in Poelenburg en Peldersveld zijn dergelijke activiteiten een aanlokkelijk alternatief voor een reguliere baan. De samenwerking met de woningcorporaties ZVH, Parteon en Rochdale is hierbij van belang aangezien medewerkers van woningcorporaties vanwege onderhoudswerkzaamheden regelmatig bij mensen thuis moeten zijn.

Butt: "wij hebben een belangrijke signaleringsfunctie en onze medewerkers zijn ook getraind om eventuele misstanden, op het gebied van zorg of op het criminele vlak, in te schatten. Vervolgens kunnen we die vermoedens delen met onze samenwerkingspartners." Bij aanvang van het Pact en de focus op Poelenburg en Peldersveld werd al verwacht dat bepaalde activiteiten zich mogelijk zouden verplaatsen naar buurten in de omgeving. Mutluer zegt dat dit nauwlettend in de gaten gehouden wordt. Sherwin Tjin Asjoe, teamchef van de politie, bevestigt dit. Hij wijst er wel op dat het 'absorptievermogen in die wijken' een stuk groter is dan in Poelenburg en Peldersveld.