Er is sprake van een nieuwe periode van woningnood. Dat schrijven onderzoekers van de Katholieke Universiteit Leuven en de Universiteit van Amsterdam in een rapport in opdracht van de Socialistische Partij (SP) naar de ontwikkeling van de particuliere verhuurmarkt. De grote vraag van groepen die geen koop- of sociale huurwoning kunnen bemachtigen, zorgt er voor dat steeds meer beleggingsfondsen en particuliere investeerders de woningmarkt betreden.
De particuliere huursector heeft de afgelopen jaren zowel in de Randstad, als in enkele studentensteden een sterke groei doorgemaakt. Steeds meer kleine verhuurders kopen woningen. In Amsterdam werd in 2016 13 procent van de koopwoningen aangeschaft door een partij die al drie tot vijftig woningen in bezit heeft. Bij 8 procent van de aankopen was sprake van verwerving van een tweede woning. Met name heel kleine woningen zijn populair. De particuliere huurvoorraad groeit in de gewilde buurten in het centrum van Amsterdam Ook groeit de particuliere huurvoorraad in gebieden als de Zuidas, het Amstelkwartier en in Osdorp-Midden. De nieuwe spelers, aldus het onderzoek, verdringen potentiële eigenaar-bewoners, maar het exacte effect van particuliere investeerders en particuliere beleggers op de prijsontwikkeling is vooralsnog onduidelijk.
"Veranderingen op de particuliere huurmarkt vragen om veranderingen in het beleid", aldus de onderzoekers, waaronder UvA-onderzoeker Cody Hochstenbach. Zij bevelen de SP in 'BUY-TO-LET gewikt en gewogen' een scala aan beleidsaanpassingen aan. De maximale inkomensgrens in de sociale huursector moet verruimd tot een inkomen van 50.000 per jaar. Ook moet de WOZ uit het waarderingsstelsel worden gehaald. En de uitzonderingspositie van onder meer Amsterdam bij de bouw van dure studioappartementjes dient te worden geschrapt. Verder pleiten zij voor uitbreiding van het woningwaarderingsstelsel tot een huurprijs van 1.000 euro.
Bovendien bepleiten de onderzoekers diverse fiscale maatregelen. Zij denken dan aan hogere overdrachtsbelasting op tweede of volgende woningen en het hoger belasten van zogeheten fiscale beleggingsinstellingen. Gemeenten moeten eveneens in actie komen. De lokale overheid kan een woonplicht invoeren zodat koopwoningen niet worden opgekocht door particuliere verhuurders. En bij de uitgifte van grond kunnen voor langere tijd in de erfpachtvoorwaarden eisen worden gesteld aan de huurprijs.
Tegelijkertijd komen de onderzoekers met een waarschuwing. "Het is van belang dat we de particuliere huursector niet over de gehele breedte beperken. Juist deze sector voorziet in de nodige flexibiliteit en in huurwoningen voor groepen die anders tussen wal en schip vallen."