Het oplossen van de wooncrisis vereist meer actie van woningcorporaties en gemeenten. Daarom moet de rijksoverheid veel sterker sturen op hun prestaties. Die oproep staat in het advies ‘Onderdak bieden: sturen op prestaties van woningcorporaties’ van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli).
De komende jaren is een aanzienlijke uitbreiding van het aantal sociale huurwoningen nodig, stelt de Rli vast. De Raad adviseert minister De Jonge daarom om wettelijk vast te leggen hoeveel sociale woningen erbij moeten komen en om gemeenten te verplichten te zorgen voor voldoende ruimte om deze te bouwen. De minister moet bovendien ingrijpen als er onvoldoende wordt gebouwd.
De Grondwet legt een zorgplicht aan de overheid op om te voorzien in ‘voldoende woongelegenheid’. De Rli stelt dat die zorgplicht wordt verzaakt en dat woningcorporaties nodig zijn om aan deze plicht te voldoen. De vraag naar sociale huurwoningen zal de komende tien tot vijftien jaar nog verder toenemen. Mede omdat het aanbod van commerciële aanbieders in het sociale segment krimpt, worden woningcorporaties nog belangrijker om aan deze vraag te voldoen. Bij ongewijzigd beleid zullen de wachtlijsten verder toenemen.
Kooprecht niet invoeren
De Rli wil dat het Rijk gemeenten gaat verplichten om in hun omgevingsplannen vast te leggen waar die noodzakelijk sociale woningen worden gebouwd. Dat zal ook leiden tot lagere grondkosten in nieuwbouwlocaties. De Rli adviseert de minister voorts af te zien van het kabinetsvoornemen om huurders het recht te geven hun sociale huurwoning te kopen. Het gevolg daarvan is immers dat de voorraad betaalbare woningen verder daalt.
Het nieuwe kabinet heeft volgens de Rli al belangrijke stappen gezet, zoals het afschaffen van de verhuurderheffing. Dat is een belangrijke randvoorwaarde voor het verhogen van sociale woningproductie. Maar meer sturing is nodig. En de Rli wil ook het aloude idee van een vereveningsfonds weer nieuw leven inblazen: rijkere corporaties moeten kunnen worden gedwongen geld te geven aan arme woningcorporaties met grote opgaven. De raad vindt verder dat de voorgenomen hervorming van de huurtoeslag niet mag leiden tot extra uitgaven of minder inkomsten voor corporaties.