Het erfpachtdebat gisteravond in De Balie was geanimeerd en informatief maar leverde geen nieuwe feiten over de plannen van het Amsterdamse college. Of het moet zijn dat het kortingspercentage hoger dan 40 procent komt te liggen.
Wethouder Eric van der Burg houdt vol dat het nieuwe erfpachtstelsel volgend jaar juli kan ingaan. De huidige vertragingen worden volgens hem ingelopen. Hij verwacht in januari of februari 2016 met een uitgewerkt voorstel te kunnen komen voor de transitie van voortdurende naar eeuwigdurende erfpacht. In het voorstel van het college krijgt de toekomstige erfpachter keuze tussen eenmalige afloop of een jaarlijkse geïndexeerde canon. Een derde optie die de grondwaardecommissie opperde, een voor eeuwig vaste canon, neemt het college niet over.
De VVD-wethouder onderstreepte een aantal malen dat hij liever helemaal van de erfpacht had afgewild, maar dat dat in een college met de SP niet haalbaar was. Van der Burg vindt erfpacht oneerlijk omdat maar een deel van de inwoners van Amsterdam deze 'belasting' betaalt. Hij zou liever een ingezetenenbelasting invoeren om de projecten uit te voeren die nu via de erfpachtinkomsten worden gefinancierd. Volgens Van den Burg heeft de grondwaardecommissie een goede basis gelegd voor de invoering van eeuwigdurende erfpacht. Maar het was wel mooi geweest als de commissie het college ook van rekenvoorbeelden had voorzien. Deze zaken worden nu verder uitgewerkt door de gemeente. "Wat ik wil voorkomen is dat ik straks de nieuwe algemene bepalingen ter inspraak voorleg zonder dat bewoners weten wat de concrete implicaties voor hen zijn."
Om inzicht te krijgen in de financiële effecten zijn nu rekenmodellen opgesteld waarbij de stad is verdeeld in 400 buurten van ongeveer 1000 woningen. Nieuwe details over het voorstel had Van der Burg niet te melden, behalve dat de korting op de grondwaarde boven de veertig procent komt te liggen.
Een opmerkelijke ontwikkeling is ondertussen dat steeds minder eigenaren hun erfpachtcanon afkopen. Van de laatste 1500 erfpachtcontracten koos slechts 12 procent voor afkoop, meldde Van der Burg. Dat heeft tot gevolg dat op korte termijn de schuldenpositie van de gemeente stijgt.
Rechtszaak
Ondertussen loopt er nog een principiële rechtszaak van de Stichting Erfpachtbelangen (SEBA) tegen de gemeente Amsterdam. Eerder heeft het Amsterdamse Gerechtshof geoordeeld dat op de algemene erfpachtvoorwaarden consumentenbescherming van toepassing is. Die bescherming brengt mee dat de algemene voorwaarden aan het einde van het eerste tijdvak niet eenzijdig door de gemeente mogen worden gewijzigd. Als deze uitspraak bij de Hoge Raad overeind blijft, betekent dit volgens Van der Burg dat de gemeente eigenaren nog meer moet verleiden om naar het nieuwe stelsel van eeuwigdurende erfpacht over te stappen. De kortingen zullen dan kortom nog hoger uitvallen.
Vooral tegenstanders van erfpacht kwamen aan het woord. In de zaal roerden zich 'slachtoffers' wier erfpacht van 70 naar 4500 of van 43 naar 3800 euro per jaar omhoog was gegaan. De gemeente werd dan ook regelmatig als boef en dief getypeerd. Oud-gemeenteraadslid en vastgoedexpert Bouwe Olij (PvdA) verdedigde het principe van erfpacht dan ook moederziel alleen. De grond behoort de gemeenschap toe, betoogde hij. En daardoor vloeit de waardevermeerdering mede naar de stad toe. Hij wees er op dat de consequentie van de collegeplannen is dat de stad het op termijn met veel minder inkomsten moet doen. Momenteel bedragen de erfpachtinkomsten 90 miljoen euro per jaar. In het plan van het college blijven die inkomsten op dat niveau, terwijl bij ongewijzigd beleid de erfpachtinkomsten oplopen richting tweehonderd miljoen. Olij tegen Van den Burg: "Jij bent Sinterklaas die het geld van de stad loopt uit te delen."