Stadgenoot meets Urgenda. Marien de Langen in gesprek met Marjan Minnesma

Opmerkelijk feit: woningbouwcorporatie Stadgenoot steunde begin dit jaar niet de oproep van Urgenda om de verhuurderheffing op te schorten in ruil voor extra investeringen in de verduurzaming van corporatiewoningen. NUL20 bracht daarom beide partijen bij elkaar. Corporatiebestuurder Marien de Langen legt uit: “Wij zijn niet tegen die oproep, maar Stadgenoot staat ook voor andere belangrijke opgaven. Amsterdam kent een schreeuwend woningtekort. En door toenemende instroom van kwetsbare bewoners worden wij geconfronteerd met een groot sociaal vraagstuk. Mocht de verhuurderheffing verdwijnen, dan vinden we beschikbaarheid en leefbaarheid belangrijker dan verduurzaming. Onze huurders denken daar ook zo over.”

Veertig maatregelen

Marjan Minnesma, directeur van stichting Urgenda, heeft begrip voor die keuze. Maar denkt juist dat haar voorstel nieuwe mogelijkheden biedt die vermaledijde verhuurderheffing ter discussie te stellen. “De rechter heeft uitgemaakt dat Nederland in 2020 de CO2-uitstoot ten opzichte van dertig jaar geleden met 25 procent moet zien te verminderen. Als het kabinet niet met extra maatregelen komt, dan gaat dat niet lukken. Daarom hebben wij veertig heel verschillende maatregelen bedacht. De inzet van de verhuurderheffing voor versnelde verduurzaming van de corporatievoorraad is onze eerste maatregel. Gebruik dat als hefboom om van die heffing af te komen, zou ik zeggen.”
Urgenda maakt met Parteon in Wormerveer op kleine schaal rijwoningen energieneutraal voor maximaal 35.000 euro per woning. De bewoners besparen daardoor 120 tot soms wel 200 euro in de maand aan energiekosten. Tegenover de aanpassing van de woning staat een huurverhoging van 50 euro in de maand. “De mensen houden dus iedere maand een flink bedrag over. Met die opbrengst kunnen we draagvlak creëren voor e-neutraliteit. In de politiek. En bij de huurders.”

Verkeerde keuze

Bovendien, zo betoogt Minnesma, zijn rijwoningen, twee-onder-een-kappers en vrijstaande woningen de grote verbruikers. “Energiebesparing zou zich allereerst op die grondgebonden woningen moeten richten. Daar is makkelijk winst te behalen, maar de overheid kiest voor de corporatiesector als startmotor. Dat is volgens mij de verkeerde keuze. Dat blijkt ook wel; het wil namelijk niet erg vlotten. Zij zitten al jarenlang in allerlei convenanten en samenwerkingsverbanden. De sector neemt deel aan het Energieakkoord, maar de opbrengst is gering.”
De Langen herkent de redenering. “Ook binnen Aedes hebben we gediscussieerd over de focus op energiebesparing bij eengezinswoningen. Dan kan er tempo worden gemaakt, maar juist de gemeente Amsterdam verlangt van ons dat we de verduurzaming van al die portiek-etagewoningen versnellen.” Volgens Minnesma ontbreekt het bij veel lokale bestuurders aan voldoende kennis. “Wij pakken in Amsterdam appartementen aan. Soms is extra isolatie noodzakelijk, maar de meeste appartementen kunnen met gebruik van infrarood-panelen, een elektrische geiser voor de productie van warm water en een inductiekookplaat gasloos worden gemaakt. Dat kan nu al voor 10- tot 15.000 euro. Als we geduld opbrengen en eerst die makkelijke eengezinswoningen verbeteren, dan zal in de tussentijd de prijs van infrarood-panelen en heaters omlaag gaan en wordt all-electric in al die appartementen goed betaalbaar.”

Hoge kosten

Dan hoeft er volgens Minnesma ook niet ontzettend veel geld te worden geïnvesteerd in de aanleg van dure warmtenetten. Bovendien heeft zij kritiek op de toekomstige voeding van het Amsterdamse warmtenet. Voor haar is de bouw van een grote biomassacentrale in Diemen een buitengewoon slecht idee. “Biomassa stoot meer CO2 uit per kilowattuur dan kolen. En we moeten tot 2030 niet de situatie nog eens verslechteren. Handhaaf tot het beschikbaar komen van warmte op basis van geothermie dan maar de huidige gascentrale.” Ook De Langen plaatst vraagtekens bij het duurzame karakter van het warmtenet, maar meer nog maakt hij zich zorgen over de prijs van een woningaansluiting. “De aanleg van die infrastructuur is ontzettend kostbaar en zal uiteindelijk aan ons worden doorberekend. Dat kunnen we op dergelijke schaal simpelweg niet betalen.”
Wat staat corporaties wel te doen? Minnesma bepleit een verstandige keuze. “De oplossing van sommige corporaties om extreem te isoleren, een ‘totale theemuts’ over een complex te plaatsen, doet de energievraag wel stevig afnemen, maar de kosten daarvan zijn zo hoog dat naar mijn gevoel daarbij de juiste balans ontbreekt.”

All-electric

Ook voor De Langen is dat geen route. “Eigen Haard heeft dat geprobeerd in de Wegener-Sleeswijkbuurt, maar dat is financieel absoluut niet haalbaar. Niet dat er geen geld is. We hebben de komende jaren 85 miljoen euro beschikbaar voor extra isolatiemaatregelen, maar zo’n grote bouwkundige ingreep is veel te duur.” Hij is wel gecharmeerd van een betaalbare all-electric oplossing. “Maar dat roept ook weer vragen op. Kan het elektriciteitsnetwerk die extra vraag verstouwen? Is de plaatsing van infrarood panelen opschaalbaar?” Minnesma ziet weinig beletselen. “Het elektriciteitsnetwerk is in ons land standaard dubbel uitgevoerd. Mits wetgeving wordt aangepast, dan kan de elektriciteitsleverantie tamelijk makkelijk worden verzwaard. En het gebruik van infrarood-panelen blijkt in veel appartementen effectief. We hebben dat inmiddels bij meer dan honderd woningen op allerlei manieren uitgeprobeerd. Als de warmte niet door gebrek aan isolatie zo naar buiten vliegt, dan blijkt infrarood voldoende comfort te bieden. Tegen een heel aantrekkelijke prijs; zonder dat plaatsing van een kostbare warmtepomp noodzakelijk is.”