MFC Binnenhof

Het Multifunctioneel Centrum Binnenhof in Buitenveldert is, zeker voor Amsterdam, een vroeg voorbeeld van een brede school. Het grote complex is vanaf 1999 in vijf jaar tijd gebouwd. Het bevat twee basisscholen, twee peuterspeelzalen, buitenschoolse opvang, ontmoetingscentra, een gymzaal, 154 woningen en een ondergrondse parkeergarage. De woningen zijn gebouwd om de tekorten op de bouw van de voorzieningen op te kunnen brengen. Stadsdeel Zuideramstel was opdrachtgever van het project, dat direct na oplevering een stevig exploitatietekort kende, zegt stadsdeelbestuurder Duco Adema. “Dat had vooral te maken met het faillissement van welzijnsorganisatie Alcides, die een behoorlijk groot deel van het gebouw zou huren.” Het kwam neer op een jaarlijks tekort van acht ton, dat inmiddels is gehalveerd. “De nieuwe welzijnsaanbieders hebben een kleiner aanbod en daardoor hebben ze minder ruimte nodig. Bovendien moesten we het beheer uitbesteden dat Alcides ook zou doen. Daar kwam bij dat commerciële partijen weinig interesse hebben om in een gebouw te zitten waar ook scholen en kinderopvang zijn gevestigd. Dat is ons nogal tegengevallen.” Ook de afspraken met de betrokken partijen hadden beter gekund, vindt Adema.
Terugkijkend had volgens hem het plan van eisen dat meer dan tien jaar geleden werd opgesteld duidelijker moeten zijn. “Er is destijds onvoldoende gekeken naar de werkelijke ruimtebehoefte van de partijen die in het MFC zouden trekken. Het gebouw is dus gewoon te groot.” Een ‘voordeel’ van het afhaken van Alcides is dat het beheer, dat de welzijnsclub op zich zou nemen, is uitbesteed aan een professionele partij. “Ook al kost het extra geld, in een dergelijk groot complex is dat geen overbodige luxe.” Adema is in overleg met woningcorporaties om de exploitatie op zich te nemen. “Maar de laatste tijd is het vanuit die hoek nogal stil.” Of het beter was geweest als een woningcorporatie het MFC had ontwikkeld? Adema twijfelt daarover. “Je kan je afvragen of het de kerntaak is van een stadsdeel om vastgoed te beheren en je loopt risico vanwege financiele tekorten, maar je kan wel meer invloed uitoefenen op de invulling ervan als je eigenaar bent.”
 

Mgr. Bekkersschool

De Mgr. Bekkersschool in Nieuwendam-Noord was aan een nieuw onderkomen toe. De brede school maakt deel uit van de vernieuwing van het gebied, dat als Vogelaarwijk is aangemerkt. Het is de bedoeling dat er uiteindelijk vier brede scholen in Nieuwendam-Noord komen. Projectleider Marjanne Grotenhuis: “Het zijn alle vier zwarte scholen, die kunnen wel iets extra´s gebruiken.” De brede scholen in Nieuwendam-Noord moeten een duidelijke buurtfunctie krijgen, met alle vier een eigen profiel. Stadsdeelbestuurder De Wild Propitius: “Bij de een is dat muziek, de ander ‘groen’ en in het geval van de Mgr. Bekkersschool sport. De nieuwbouw is nu net klaar en heeft een prachtige sporthal bovenop het gebouw waar de naschoolse opvang en ook buurtbewoners gebruik van kunnen maken.” De Mgr. Bekkersschool, onderdeel van de katholieke Asko, is gerealiseerd door het stadsdeel en heeft 250 vierkante meter meer oppervlakte dan het oude gebouw, bedoeld voor de voorschool, ontmoetingsruimte en sporthal. Grotenhuis zegt dat in de beginfase wel met Stadgenoot is gesproken, maar dat die is afgehaakt omdat de woningcorporatie de onrendabele investering te hoog vond. “Wij wilden de vernieuwing hoe dan ook doorzetten en daarom is het stadsdeel toch zelf met de bouw van de school begonnen.”
 

Community Center August Allebé

Aan het August Allebéplein in Slotervaart komt een zogenoemd community center. “Het moet het sluitstuk worden van de vernieuwing van Overtoomse Veld, hét ontmoetingscentrum voor de buurt,” zegt Jacques Thielen, directeur van woningcorporatie Far West. Een community center is een brede school-plus, naar Amerikaans voorbeeld. Het complex wordt opgeknipt in drie afzonderlijke gebouwen, maar het moet als één geheel functioneren. Aanleiding was het matige niveau van het onderwijs in de buurt. De al jaren als zwakke school aangemerkte Ru Paré, die al een brede school is, trekt over een jaar of vier in de nieuwbouw, is de bedoeling. Naast de school krijgt een keur aan instanties en activiteiten een plek in het gemeenschapscentrum: de voorschool, buitenschoolse activiteiten, een kinderdagverblijf, een ouder-kindcentrum (OKC), een bibliotheek en sport. Volgens Thielen een behoorlijke uitdaging om alle partijen op één lijn te krijgen. “Vooraf zegt iedereen dat hij wil samenwerken, maar als je het concreet maakt dan wordt het toch heel lastig. Want iedereen heeft zijn eigen wensen en vooral het delen van ruimte blijkt voor de school, maar ook voor anderen moeilijk te liggen. Daar zijn we nog niet uit.”
En dan is er nog het gemeenschappelijke beheer van de gebouwen. “Dat zijn extra kosten en die moeten toch door de huurders worden opgebracht, uiteindelijk denkt iedereen dan al snel: ik regel mijn eigen beheer wel, maar dat werkt niet in een centrum dat meer moet zijn dan de afzonderlijke delen.” Het idee is nu dat een aparte stichting het beheer gaat organiseren, maar hoe bereken je de kosten voor het gebruik van de verwarming en het meubilair dat sneller slijt door dubbelgebruik na schooltijd? Het zijn ingewikkelde onderhandelingen, erkent Thielen.
In totaal ontwikkelen de corporaties 90.000 vierkante meter maatschappelijk vastgoed in de Westelijke Tuinsteden, waarbij bedongen is dat op termijn een andere functie aan die gebouwen gegeven mag worden. Bijvoorbeeld als het aantal kinderen in een buurt afneemt. “Dan kunnen we de onrendabele investering terugverdienen, maar of dat ook lukt is nu nog niet te voorzien.”