In 2017 moet Het Schip van architect Michel de Klerk in Amsterdam-West weer schitteren. Met comfortabele huurwoningen – het complex wordt deels geliberaliseerd - en nieuwe bakstenen die niet van de oude te onderscheiden zijn. Deze zomer werd de zogeheten peildatum afgegeven.
| De socialistische woningbouwvereniging Eigen Haard gaf in 1917 de Amsterdamse architect Michel de Klerk opdracht voor het ontwerp van Het Schip. Het in 1921 opgeleverde gebouw bood naast woningen ook ruimte aan een postkantoor. Verder maakt een schoolgebouw uit 1913 deel uit van het complex. Het gebouw kenmerkt zich door het gebruik van rode bakstenen en vreemde vormen. Het gebouw is bijzonder door het postkantoor, een torentje afgewerkt met terracotta tegels en allerlei andere details. Het Schip geldt als één van de hoogtepunten van de Amsterdamse School. Nul20 volgt de voortgang van de restauratie. |
Eigenaar Eigen Haard staat aan de vooravond van de renovatie van het monumentale complex Het Schip. Ook in de toekomst zal dit ‘arbeidersparadijs’ volledig uit huurwoningen bestaan, zij het dat bijna een kwart van de woningen wordt geliberaliseerd. Bij welke woningen dat gebeurt, is afhankelijk van de huurders die na renovatie in het complex willen terugkeren, zo verklaart projectleider Cisca van der Leeden. “Het huidige complex telt 81 woningen. Dat aantal blijft onveranderd. En alle bewoners hebben een terugkeergarantie.” Zij verwacht dat een flink aantal bewoners naar Het Schip terugkeert. “Eigen Haard geeft bij renovaties altijd een terugkeergarantie. Doorgaans keert een kleine 20 procent terug, maar nu verwachten we dat de helft daarvan gebruik zal maken.”
De herhuisvesting van de bewoners is kort voor de zomer formeel begonnen en neemt naar schatting een jaar in beslag. “We hopen in het derde kwartaal van 2015 aan renovatie en restauratie te kunnen beginnen. In de huidige woningen is sprake van geluidsoverlast, onvoldoende brandwerendheid en allerlei technische mankementen. De woningen krijgen daarom een compleet nieuwe inbouw. De oude vloeren blijven gehandhaafd, met uitzondering van de begane grond. De eerder aangebrachte betonvloer wordt vervangen. Ook krijgt het totale complex een nieuwe fundering.”
Eigen Haard houdt nadrukkelijk rekening met de persoonlijke woonwensen van de huidige huurders. “We hebben een soort van ideale plattegrond uitgewerkt. Als de bewoner toch liever de oude indeling met bijvoorbeeld een kleine slaapkamer handhaaft, dan kan daar met de architect over worden gesproken.” Met volgens Van der Leeden opvallende uitkomsten. “Archivolt Architecten heeft ons gemeld veel inspiratie te krijgen van de individuele bewonersgesprekken.”
Bakstenen uit veldoven
Daarnaast worden de buitenschil en de monumentale trappenhuizen zorgvuldig gerestaureerd. Daarbij stuit de corporatie op bijzondere problemen. “Een deel van het oorspronkelijke metselwerk is na bijna honderd jaar nog helemaal goed, maar we zien ook de negatieve gevolgen van eerdere restauraties. In de jaren zeventig en tachtig zijn bouwmaterialen gebruikt die zich niet verdragen met het oorspronkelijke metselwerk. Dat voegwerk moet vervangen. En we zullen een deel van de bakstenen die bij eerdere ingrepen zijn geplaatst weer vervangen.”
Eigen Haard wil nu namelijk bakstenen terugplaatsen die identiek zijn aan de originele. Dat bleek niet zo eenvoudig. “We hebben veel onderzoek gedaan naar de samenstelling van de oorspronkelijke bakstenen. Deze zijn indertijd in de provincie Groningen gebakken. Er is nog een steenfabriek die over klei van dezelfde samenstelling beschikt, maar moderne productiemethoden geven toch een ander resultaat. Zij hebben vervolgens samenwerking gezocht met een Duitse fabriek die nog over een ouderwetse veldoven beschikt. Daar kunnen wellicht onze stenen worden gebakken.”
Een soortgelijke zoektocht is er geweest naar de juiste dakpannen. “Voor een deel van het complex zijn indertijd handgevormde dakpannen gebruikt. We hebben in Sprang-Capelle een bedrijf gevonden dat voor ons de benodigde mallen kan maken.”
Na zorgvuldige selectie is renovatie en restauratie in handen gegeven van Vastbouw en Van Milt Restaurateurs. De totale renovatiekosten bedragen circa 14 miljoen euro. Stadsdeel West en de provincie Noord-Holland ondersteunen de restauratie met in totaal 1 miljoen euro. Eigen Haard zoekt nog naar extra subsidie. “We willen onze onrendabele investering verminderen, maar voor woningrestauratie kent ons land geen subsidiemogelijkheden. De fiscale compensatieregeling voor woningeigenaren is voor ons niet aantrekkelijk. En de mogelijkheid relatief goedkoop geld te kunnen lenen, biedt ons evenmin voordeel,” aldus Van der Leeden.