Na drie maanden intensief samenwerken hebben de deelnemers van de G1000wonen Zaanstreek-Waterland op zaterdag 1 juli het Burgerakkoord aangeboden aan de 29 partners. Aan hen de schone maar knap ingewikkelde taak om invulling te geven aan de ruim 30 voorstellen.
Hoe ziet wonen in de regio Zaanstreek-Waterland er in de toekomst uit? Wat begon met een open vraag, resulteerde drie maanden later in een vrij eclectisch, breedsprakig antwoord. Maak daar maar eens chocola van als woningcorporatie, gemeente of andere partner, ben je geneigd te denken als je de ruim 30 voorstellen die het Burgerakkoord omhelst leest. Soms wordt de regio, de gemeente of corporatie specifiek genoemd. Bijvoorbeeld bij het onderwerp Doorstroming. Daar staat dat corporaties en gemeenten senioren met een passend aanbod moeten verleiden om te verhuizen, en wel jaarlijks bij minimaal 5% van de 70-plussers.
Veel andere voorstellen waar concrete cijfers worden genoemd, werden door de deelnemers van het Burgerberaad weggestemd. Minstens 50% van de nieuwbouw modulair blijkt een te voortvarende wens. De verdeling van woningen 40% sociaal, 40% midden en 20% hoog moet binnen de regio gelijk zijn? Te specifiek. Een woningbestand met 10% collectieve woningen in 2040? Niet aangenomen.
Diversiteit
Toch is de meerderheid van de in de negen Werkateliers uitgewerkte voorstellen aangenomen. Gedurende de dag presenteerden de Werkateliers hun ideeën in een ietwat onhandig gekozen partycenter met marmer, kroonluchters en veel krullen en ornamenten. De akoestiek houdt er niet over, terwijl er juist nu op drie verschillende plekken in de immense ruimte presentaties tegelijkertijd moeten worden gehouden.
Iedere Werkplaats heeft zich gefocust op een thema. De afgelopen maanden zijn de deelnemers verschillende malen bij elkaar geweest, op bijeenkomsten van G1000 maar ook daarbuiten. Er is flink wat tijd en energie geïnvesteerd. De betrokkenheid en inzet is enorm. Werkplaats 6, Diversiteit, Bouwen Aan De Toekomst, ging bijvoorbeeld de wijk in. Ondanks de inspanningen van de G1000-organisatie liet de diversiteit op gebied van kleur toch te wensen over, aldus de Werkplaats. Misschien had het ermee te maken dat de totstandkoming van het akkoord nu juist op Keti Koti viel of dat de aftrap plaatsvond tijdens de Ramadan. Burgerparticipatie blijft hard werken.
Kritische vragen
Tijdens de presentaties voorafgaand aan het vaststellen van het Burgerakkoord, wordt uitgelegd hoe de Werkplaatsen de uitwerking van die voorstellen voor zich zien. Drie panels van respectievelijk burgers, politici/ bestuurders en ambtenaren/experts stellen aanvullende en soms kritische vragen. Zo wil de Werkplaats ‘Wonen is een recht’ dat er voldoende grond beschikbaar is voor wonen. Daarom willen ze dat het eigendom van grond/vastgoed dat niet volgens bestemming wordt gebruikt teruggaat naar de gemeenschap. Dit voorstel is aangenomen, net als het plan dat er een sociaal fonds voor betaalbaar wonen (huur en koop) moet komen. Wie alleen deze zinnetjes leest, denkt waarschijnlijk: wat moeten we hier nou weer mee. Gelukkig zijn de meeste voorstellen uit het Burgerakkoord uitvoerig onderbouwd en is die uitleg terug te vinden op de website. Transparantie is cruciaal element van het fenomeen Burgerberaad.
Het Burgerberaad is ontstaan uit frustratie, vertelde een van de initiatiefnemers Cees Tip, directeur-bestuurder van woningcorporatie Intermaris zo op de helft van het Burgerberaad. Iedereen zoekt volgens hem naar mogelijkheden om te versnellen: de overheid, de bouwers, de corporaties, de ontwikkelaars. “Toch hebben we met z'n allen een enorme achterstand opgelopen. Dat komt ook doordat we vastzitten in allerlei routines en patronen. Als die je niet brengen wat je wil, dan moet je ze doorbreken.” Hij en partner-in-crime Harry Platte, directeur-bestuurder van Parteon, hadden al allerlei manieren geprobeerd om de impasse te doorbreken. Maar op een gegeven moment realiseerden zij zich volgens Tip: “Wij van de systeemwereld krijgen de wooncrisis niet opgelost.”
Met de voormalige wethouders Wonen van de gemeenten Zaanstad en Purmerend kwamen Tip en Platte tot de conclusie dat het stille midden niet wordt gehoord. Met het Burgerberaad G1000 Wonen Zaanstreek-Waterland geven ze deze grote groep een stem.
Schokeffect
Tip hoopt op een schokeffect. “Het is net als met groepsdynamica: als er een nieuw kind in de klas komt, dan verandert de klas. Nou, nu komen er ruim driehonderd nieuwe kinderen in de klas. Elke toetreder verandert het systeem. Dit systeem heeft op zijn minst een opfrisbeurt nodig. Juist omdat er in de regio, maar ook in ons hoofd, zo weinig ruimte is voor oplossingen. Daar moet je iets mee willen doen. Dit is een van de manieren.”
Het merendeel van de deelnemers is via een loting onder bewoners van de regio binnengekomen, waarbij is gestreefd naar een representatieve vertegenwoordiging wat betreft de verdeling man-vrouw, leeftijd, opleidingsniveau, koop-huur en stad-platteland. Een deel heeft zichzelf aangemeld als “vrije denker”.
Er is op basis van gelijkwaardigheid een open dialoog gevoerd. Zelfs de agenda lag niet vooraf vast. Dat is ook nieuw voor Tip. “Meestal begint participatie bij: wij willen iets en gaan daar met huurders over in gesprek. Dit is de totale omdraaiing. Hier wordt niets voorgelegd, de deelnemers worden gefaciliteerd met een proces en met kennis.”
En nu?
Welke problemen in de regio met dit burgerberaad dichterbij een oplossing zijn gekomen is niet direct duidelijk. De bestuurders zijn nu aan zet. Er is veel stof tot nadenken. Regelgeving staat veel praktische ideeën in de weg, bijvoorbeeld bij het kleinschalig woningen creëren voor jongeren of spoedzoekers, onder andere op het eigen erf. Burgers hebben behoefte aan centrale plekken waar ze terecht kunnen met vragen rondom wonen en verduurzamen. Liefst iemand die ze de weg wijst, kennis deelt en denkt in oplossingen.
De 29 partners zijn waarschijnlijk nog wel even zoet met het verwerken van alle input en het formuleren van een reactie. De rol van de burgers is met het vaststellen van het Burgerakkoord nog niet helemaal uitgespeeld. Een van de jongeren is bijvoorbeeld uitgenodigd voor een klankbordgroep van een woningcorporatie. Sommige aanwezigen geven aan te verwachten de contacten met mensen uit hun Werkplaats te blijven voortzetten. Daarnaast gaat een aantal deelnemers verder als onderdeel van de Monitor/klankbordgroep.
Zie onder de link naar de voorstellen van de werkateliers/werkplaatsen. NUL20 komt in het septembernummer terug op de organisatie, resultaten en mogelijke gevolgen van het Burgerberaad