In 2023 zijn er in de Metropoolregio Amsterdam (MRA) 7.386 bouwvergunningen afgegeven, wat een daling van 23 procent betekent ten opzichte van het voorgaande jaar. Deze afname is sterker dan de landelijke (-15 procent). Het aantal vergunde corporatiewoningen daalde zelfs met 37 procent. Dit blijkt uit een analyse van NUL20 van de meest recente jaarcijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek.
Minder bouwvergunningen betekent over enkele jaren minder opgeleverde woningen. Terwijl de wooncrisis zich verdiept, stagneert de nieuwbouw. Het aantal opleveringen liep in 2023 al wat terug, terwijl een gemiddelde jaarproductie van100.000 nieuwbouwwoningen volgens alle prognoses noodzakelijk is om dit decennium de grootste woningnood op te lossen. Landelijk én ook in de MRA werden voor het tweede jaar op rij minder nieuwbouwwoningen vergund. We moeten teruggaan naar 2014 om op een lager aantal uit te komen.
De belangstelling voor nieuwbouw koopwoningen is sinds het najaar 2022 matig. Dat blijkt ook uit het aantal verstrekte bouwvergunningen voor koopwoningen. Landelijk daalde dat met 23 procent, in de MRA met 50 procent en in Amsterdam zelfs met 73 procent! Dat hoge percentage in de hoofdstad heeft overigens ook andere redenen dan gebrek aan belangstelling. Er is ook weinig aanbod. Bij nieuwe projectontwikkeling zet de gemeente vooral in op (betaalbare) huurwoningen. Wat verder opvalt is dat het aantal bouwvergunningen voor huurwoningen in de MRA in 2023 wel toenam (+12 procent), terwijl woningcorporaties juist veel minder bouwvergunningen ontvingen (-37 procent). Dat kan een uitschieter zijn. Vorig jaar startten de woningcorporaties juist met de bouw van een zeer groot aantal - ruim 2.800 - woningen in de hoofdstad.
Ook het aantal vergunningen voor zelfbouwwoningen is sterk afgenomen (onderdeel van de categorie 'overig'). Dit is met name het geval in zelfbouwstad Almere, waar vorig jaar slechts 61 vergunningen in die categorie werden afgegeven.
Bron: CBS/bewerking NUL20. Elke staaf is een totaal van vier voorafgaande kwartalen. klik voor vergroting)
Wooncrisis verdiept zicht
Het doel van het kabinet om voor 2030 zo'n 900.000 nieuwe woningen te bouwen, raakt kortom steeds verder uit zicht. In 2021 werden er nog 75.000 vergunningen in Nederland verstrekt, vorig jaar waren dat er nog 55.000. Een toekomstig kabinet zal zich ervan bewust moeten zijn dat de wooncrisis zich verdiept. Volgens hoogleraar Peter Boelhouwer is het onontkoombaar dat een nieuw kabinet nog meer de portemonnee zal moeten trekken. Hij wees bij BNR-Nieuwsradio op allerlei vertragende factoren, "maar het belangrijkste is toch gewoon financiën; je ziet dat heel veel projecten gewoon niet van de grond komen. In het verleden hebben we ook altijd geld gereserveerd voor woningbouw in de vinex en de groeikernen, nu moet het allemaal door de eerste koper worden betaald."
Daarnaast wees hij op de bekende economische oorzaken (gestegen rente en bouwkosten, onzekerheden), tekort aan deskundige ambtelijke capaciteit, trage afhandeling van beroepsprocedures en tal van andere redenen die bijdragen aan de stagnatie (zie onder link naar radio-uitzending). [Fred van der Molen]