In de Wildemanbuurt in Amsterdam Nieuw-West hebben bewoners zelf de noodzaak voor stadsvernieuwing aangekaart. Samen met de gemeente Amsterdam en woningcorporatie Stadgenoot maakten zij vervolgens het vernieuwingsplan en kozen zij het participatie- en stedenbouwkundig bureau. Het conceptplan is nu klaar. Het geheim van dit succesvolle traject? De snelheid erin houden en de hele buurt erbij betrekken. Maar uiteraard is niet iedereen tevreden met de uitkomst.
De bewoners van de Wildemanbuurt hebben lang moeten wachten op de aanpak van hun buurt. Maar eindelijk lijkt het er van te komen, nadat begin oktober het conceptvernieuwingsplan is gepresenteerd. Het aantal woningen wordt bijna verdubbeld. Straks telt de Wildemanbuurt 1.200 à 1.300 woningen. Het aantal sociale huurwoningen blijft nagenoeg gelijk. Asmae Kharmich en Saida El Ghabzouri vormden zo’n drie jaar geleden met een paar andere bewoners de ‘actiegroep’, een kerngroep die het voortouw nam bij de buurtvernieuwing en de onderhandelingen met gemeente en Stadgenoot. Net als vele andere bewoners maakten zij zich zorgen over schimmelwoningen. Ook misten ze het gevoel van thuishoren in de buurt. Samen met de gebiedsmakelaar kwamen ze tot het inzicht dat het zo niet langer meer ging. Al in 2007 lagen er plannen voor de renovatie van de Wildemanbuurt, maar die voornemens haalden het vanwege de economische crisis niet. De hoop op vernieuwing nam daarna steeds verder af, totdat in 2021 de maat vol was. Bewoners kregen een folder op de deurmat: grote stedelijke vernieuwingsprojecten kwamen eraan in de Reimerswaalbuurt en Blomwijckerbuurt, maar niet in hun Wildeman. Tijd voor de bewoners om in actie te komen.
Nijpende situaties
Gemeente en woningcorporatie hadden geen signalen van nijpende situaties gekregen van de twee bewonerscommissies Wildeman en Graswijk. Maar toen de actiegroep langs de deuren ging om steun te zoeken voor mogelijke vernieuwingsplannen, kregen zij volgens Kharmich en El Ghabzouri een grote steun. De opgehaalde handtekeningen werden aangeboden aan burgemeester Femke Halsema en Anne Wilbers, bestuurder van Stadgenoot. Daarna ging het balletje snel rollen. De actiegroep organiseerde in maart 2022 een bijeenkomst met bewoners, gemeente en corporatie waarin de problemen en zorgen werden besproken. “Ik merkte na de bewonersbijeenkomst hoe schrijnend de problemen waren. Ik vond het heel frappant, waarom was dit nooit naar boven gekomen”, zegt Alfred Spronk, senior projectmanager bij de gemeente Amsterdam. Binnen tien dagen weet hij met Niels Raat, assetmanager bij Stadgenoot, corporatie en gemeentebestuur zover te krijgen vernieuwingsplannen op te starten. In hun voorstel staat ook dat bewoners een leidende rol in het proces krijgen.
Intensief traject
Wat volgt is een intensief traject. Bewoners in de actiegroep besteden al hun vrije tijd aan bewonersbijeenkomsten en het vormgeven van de plannen. Elke week organiseert de actiegroep een bewonersbijeenkomst om updates te geven. De actiegroep en beide bewonerscommissies hebben een stem in het kiezen van het participatiebureau en kiezen voor STIPO. Met één belangrijke voorwaarde: binnen zes maanden moet het proces klaar zijn. “We hadden gezegd tegen de gemeente dat het proces snel moest gaan. Bewoners moesten snel weten waar ze aan toen waren”, aldus Kharmich. Uit het participatieproces blijkt eveneens: bewoners hebben last van schimmel en de woningen zijn te klein voor grote gezinnen. Ook wordt hier de steun voor sociale mix uitgesproken.
Daarna wordt het stedenbouwkundig bureau mede door de bewoners gekozen. De keuze valt op Dutch Architect, een relatief klein bureau met affiniteit met de wijk. Samen met BREEN stedenbouw, Niek Roozen Landscape en Studiospacious gaan zij als ‘Team-W’ aan de slag.
Spronk en Raat zijn aanvankelijk kritisch over de keuze van Dutch Architect. Zij willen een meer ervaren bureau inschakelen, maar de actiegroep blijft bij hun oorspronkelijke keuze. Spronk en Raat laten de teugels vieren en leggen – ondanks het risico op vertraging – de keuze bij de bewoners. Er wordt een ‘meedenkgroep’ van andere betrokken bewoners in het leven geroepen, die samen met de gemeente en corporatie werken aan het ontwerp. Het opstellen van het stedenbouwkundig plan wordt binnen zes maanden afgerond. Begin oktober is de conceptversie stedenbouwkundig plan gepresenteerd, waarop bewoners tot en met 19 november inspraak konden leveren.
Zelf bepalen
Bewoners bepalen veel zelf. Het sluiten van de hoven – wat breekt met de traditie van het Algemeen Uitbreidingsplan (AUP) – wordt gerealiseerd. Ook onderhandelen de bewoners met succes over de komst van meer grote gezinswoningen. Maar niet alles was mogelijk. Voor de financiële haalbaarheid van het plan was voor Stadgenoot een hoge dichtheid onontkoombaar: een verdubbeling van de woningvoorraad. En de gemeente heeft zich te houden aan de parkeernormen, dus het aantal parkeerplekken neemt drastisch af. Ook was het nodig de hoogte in te gaan, tegen de wil van sommige bewoners in. Toch kwamen alle partijen er samen uit. Volgens projectmanager Spronk is dit te danken aan het transparante proces, waarbij bewoners te allen tijde inzage hadden in de afwegingen die er door de gemeente werden gemaakt of bijvoorbeeld bij de resultaten van externe onderzoeken. “Ik ben het project niet. Ik ben maar een tussenpersoon. Als bewoners iets willen, breng ik het wel naar het bestuur. Als projectmanager moet je de ideeën van bewoners serieus nemen en uitproberen of het haalbaar is.”
Hoewel de plannen zorgvuldig zijn getoetst bij bewoners, klinkt er ook kritiek. Volgens Maria-Edith Pineda Rincon, voorzitter van bewonerscommissie Wildeman en deelnemer aan de meedenkgroep, is er een groep buurtbewoners die tijdens de participatie voor sloop heeft gestemd, maar die daar nu op terugkomt. Sommige bewoners zullen meer dan tien jaar op de vernieuwing van hun woning moeten wachten, wat pas later tot hen doorgedrongen zou zijn. “Uiteraard wil iemand een mooier of groter huis als daar sloop voor nodig is. Nu is er niet gedacht aan bewoners die acute problemen met hun woning hebben, want soms moeten mensen tot wel vijftien jaar wachten.”
Sommige bewoners zullen meer dan tien jaar moeten wachten op hun nieuwe woning
Daarnaast schetst zij dat er te weinig rekening is gehouden met bewoners op leeftijd, mede omdat de actiegroep vooral uit jonge ouders met gezinnen bestond. Ouderen vinden het volgens haar lastig hun hand op te steken, maar zij vertegenwoordigen wel 18 procent van de bewoners. Bovendien geeft zij aan dat er ‘onvrede’ is geweest over het uitblijven van overleg door de bewonerscommissies. Daardoor ontbrak de mogelijkheid om als bewonerscommissie met Stadgenoot of de gemeente van gedachten te wisselen over de ontwikkeling van de buurt. Zij geeft verder aan dat met het presenteren van het vernieuwingsplan de betrokkenheid van bewoners niet moet ophouden en dat er juist nu zorgvuldig rekening moet worden gehouden met bewoners die het moeilijk hebben.
Bewonerscoaches
Na de inspraak zal meer duidelijk worden over het draagvlak. Begin maart wordt er in de gemeenteraad over het stedenbouwkundig plan gestemd. Niet zonder trots blikken Kharmich en El Ghabzouri terug op het proces. Zij werken inmiddels als bewonerscoaches voor het Nationaal Programma Samen Nieuw-West. Zij gaan het gesprek aan met bewoners over hun woonsituatie en hun woonbehoeften. Op deze manier werken zij samen met Amsterdamse woningcorporaties om op een laagdrempelige manier mensen door te laten stromen naar een passende woning. Terugblikkend op het avontuur in de Wildemanbuurt geven zij aan: “Het succes in de Wildeman ligt bij de bewoners en deze aanpak zou vaker omarmd moeten worden. Nu moet je het geluk hebben dat je een welwillende ambtenaar in je buurt hebt. Het Nationaal Programma moet zich hard maken voor dit soort buurten en ook echt inzetten op de uitvoering van plannen.”
|
Image
|