Woningcorporaties proberen te voorkomen dat particuliere beleggers hun woningen kopen. De zelfbewoningsplicht wordt gecommuniceerd bij verkoop en is opgenomen in de koopacte. Bovendien wordt bij het Kadaster gecheckt of de koper al andere woningen in bezit heeft. Dit blijkt uit een rondvraag van NUL20 bij grote woningcorporaties in de regio Amsterdam.
Huizen worden in Amsterdam steeds minder gekocht om zelf in te gaan wonen, maar om te verhuren. Omdat spaargeld geen rente meer oplevert, zoeken particuliere beleggers andere manieren om rendement te maken. Reguliere geïnteresseerden in een koopwoning leggen het vaak af tegen deze particuliere beleggers. Die kunnen meer bieden, vaak zelfs zonder een financieel voorbehoud.
Woningcorporaties verkopen ook woningen, al worden het er steeds minder. Zij mogen van de wetgever hun woningen alleen verkopen aan huishoudens die er zelf - of directe verwanten in de eerste lijn (ouder of kind van de koper) - gaan wonen. Maar daar glipt wel eens wat doorheen. Gert Jan Bakker van het meldpunt Ongewenst Verhuurgedrag kan zo een lijstje met adressen overleggen van appartementen die corporaties in eerdere jaren aan 'huisjesmelkers' hebben verkocht.
"We zijn er inmiddels heel scherp op", zegt woordvoerder Coen Springelkamp van Ymere. "Er is in het verleden helaas één woning verkocht aan een huisjesmelker door frauduleus handelen van een medewerker van een van onze externe makelaars. Dat heeft tot strafontslag geleid. Er zit altijd een clausule in het koopcontract dat het voor eigen gebruik is. En we checken bij het Kadaster of de koper geen andere woningen op zijn naam heeft. Dat is een aanwijzing dat de koper mogelijk andere bedoelingen heeft dan er zelf gaan wonen." Springelkamp benadrukt dat Ymere alleen nog maar sociale huurwoningen verkoopt als daar goede redenen voor zijn. "Bijvoorbeeld ons streven naar gemengde wijken."
Een vergelijkbare toetsing is er bij andere corporaties, bevestigen Stadgenoot en Eigen Haard. Bouke Molenkamp, manager zakelijke markten bij Eigen Haard: "Wij verkopen alleen nog in wijken waar we zo denken de leefbaarheid te verbeteren. We verkopen minder en ook steeds minder via externe makelaars. We zijn er heel kien op dat we niet aan huisjesmelkers verkopen. De markt is ook zo dat we kieskeurig kunnen zijn. Eigen huurders hebben voorrang en we verkopen niet per opbod. We checken de koper bij het Kadaster en bij twijfel moeten ze op gesprek komen. Verkopen gaan daarom wel eens niet door."
Maar dat er niet af en toe een particuliere belegger tussen zit, kan geen corporatie garanderen. Bovendien: wie controleert of er een half jaar later niet toch een neefje met drie vrienden woont. En woningen worden vroeger of later ook weer doorverkocht, terwijl de zelfbewoningsplicht alleen geldt voor de eerste koper.
Lees ook: Huizen worden niet meer gekocht om in te wonen (NUL20, 06-11-2017)