Image

Vanaf het spoor naar Utrecht was de afgelopen jaren goed te zien hoe het terrein van de Amsterdamse Bijlmerbajes veranderde in een bouwput. Vijf van de zes voormalige gevangenistorens maakten plaats voor een ondergrondse parkeergarage waarop 1.350 woningen en 24.000 vierkante meter aan voorzieningen moeten komen. Aan de zuidrand van het gebied sloegen heimachines palen in de grond voor een complex met 200 short-stay kamers en 280 studentenwoningen. Ook het nieuwe Spinoza Lyceum kreeg langzamerhand vorm en zal vanaf september de eerste middelbare scholieren ontvangen. In 2028 moet de autovrije stadswijk af zijn en heeft Amsterdam er een woongebied bij dat opvalt door zijn hoge duurzaamheidsscore en klimaatbestendigheid.

Projectdirecteur Heino Vink en duurzaamheidsmanager Maarten Markus van gebiedsontwikkelaar AM zijn trots op de herontwikkeling die ze hier met AT Capital en Schroders Capital realiseren. In 2017 won het consortium de tender van het Rijksvastgoedbedrijf met ambitieuze doelstellingen op het gebied van circulariteit, energieneutraliteit en klimaatadaptatie. Zo beloofden de initiatiefnemers maar liefst 98 procent van de te slopen Bijlmerbajes opnieuw te gebruiken bij de bouw van de nieuwe stadswijk. Een WKO-systeem in combinatie met een thermisch grid gaat zorgen voor duurzame warmte en koeling in het gebied. Elektriciteit wordt opgewekt via collectieve zonnepanelen. Met de aanleg van extra waterpartijen, schaduwplekken en bijna 70 tuinen in en rond de gebouwen speelt het consortium bovendien in op de eisen voor klimaatbestendige nieuwbouw die afgelopen jaar in de Metropoolregio Amsterdam (MRA) werden vastgesteld. “Als je als ontwikkelaar ergens de lat hoog wilt leggen, is het hier’’, legt Markus uit.

Extra ‘groen’ en ‘blauw’

In de gesprekken over de verkoop van middeldure en dure huurappartementen in het gebied heeft Vink gemerkt hoe belangrijk duurzaamheid voor beleggers is geworden. “De vrijblijvendheid is er in de vastgoedwereld echt wel vanaf.” Sinds 2015 is AM zich al meer gaan richten op duurzame gebiedsontwikkeling. De tender van het Rijksvastgoedbedrijf was een mooie gelegenheid om deze ambitie verder vorm te geven. “Op het gebied van klimaatadaptatie had de gemeente Amsterdam met het programma Rainproof al een duidelijk plan voor de opvang en infiltratie van regenwater. Dat konden we zo overnemen. Voor de aanpak van hittestress hebben we zelf veel nieuwe oplossingen bedacht in samenwerking met onze adviseurs en partners als AMS Institute en de Hogeschool van Amsterdam.’’
Op hoofdlijnen komt het klimaatbestendig maken van het Bajeskwartier neer op het toevoegen van extra waterbergingscapaciteit en groenvoorzieningen. Zo wordt op de daken en rond de gebouwen regenwater (tijdelijk) opgevangen, afgevoerd of in de bodem geïnfiltreerd. “We hebben alle maatregelen vanaf het dak tot aan de bodem integraal bekeken. Tijdens piekbuien kunnen we dadelijk meer dan tweederde van het hemelwater binnen de wijk opvangen. We wentelen ook niets af op het omliggende gebied. Ondanks de extra gebouwen die we realiseren, is de capaciteit van het gemaal langs de Weespertrekvaart groot genoeg”, aldus Markus.

Vrouwengevangenis wordt duurzaamheidsicoon

Voor de aanleg van het extra groen heeft AM al in de tenderfase een hovenier ingeschakeld die het effect van bepaalde planten en bomen op het microklimaat heeft bekeken. Ruim een kwart van de openbare ruimte is dadelijk groen ingericht waarbij ook op daken en tussen-etages tuinen zullen komen. Een deel van de 68 openbare en semi-openbare groenvoorzieningen zal ook worden gebruikt om water op te vangen en groenten te verbouwen. Op verharde plekken die zomers te heet kunnen worden, wil de ontwikkelaar begroeide pergola’s neerzetten. De wijk is bovendien zo ontworpen dat de wind op warme dagen voor extra koelte zorgt.
Het groene hart van de nieuwe stadswijk wordt de Groene Toren. Deze voormalige vrouwengevangenis - de enige toren die niet is gesloopt - gaat onder meer ruimte bieden aan vormen van stadslandbouw en verticale tuinen. Op het dak is een veganistisch restaurant gepland en innovatieve bedrijven kunnen er werkruimten huren. In samenwerking met het AMS-Institute heeft AM ook een ‘living lab’ rond duurzame innovatie opgezet.
Markus: “We hebben tien mogelijke experimenten rond duurzaamheid geselecteerd die wij hier aan het publiek willen tonen. Dit wordt echt het duurzame visitekaartje van het Bajeskwartier.”