Image

Er is ruim vijfentwintig vierkante kilometer plat dakoppervlak in Amsterdam. Op deze verborgen schat is enorm veel ruimte voor daktuinen, wateropvang en – uiteraard – voor zonnepanelen. Maar de meeste daken blijven tot dusver grijs en versteend. Reden genoeg voor de gemeente om een ambtelijk dakenteam op te tuigen. Dat moet vastgoedeigenaren - van particulieren tot bedrijven en woningcorporaties - opporren, stimuleren dan wel bijstaan om hun daken wel beter te benutten. 

Geel en groen

“Het in gebruik nemen van daken kan complex voelen”, zegt Martine Stam, projectleider daklandschap voor de gemeente. “Mensen vragen zich vooral af: is m’n dak wel sterk genoeg; gaat het niet lekken? Hiervoor moet het dak eerst goed worden gecontroleerd door een constructeur en dakdekker voordat het bijvoorbeeld vergroend kan worden.”

'Er ligt een goudmijn aan ruimte, alleen wordt die nog niet gebruikt'

Alles begint met informeren: Wat kan er allemaal op het dak en welke dakconstructies en gebouwsoorten zijn hiervoor geschikt? Het team onderscheidt 'groene daken' voor biodiversiteit en verkoeling, ‘blauwe daken’ die regenwater vasthouden, ‘gele daken’ voor zonnepanelen en zelfs ‘paarse daken’ die extra ruimte bieden voor wonen en werken, bijvoorbeeld door op te toppen.

Vergroenen met subsidie

Amsterdam heeft een subsidie openstaan die de helft van de kosten dekt voor de aanleg van groene daken. Voorwaarde is dat minimaal de helft van het dakoppervlak biodivers wordt ingericht, dus een mat van enkel sedum – een veelgebruikte plantsoort die niet veel bijdraagt aan biodiversiteit - voldoet niet. Ook moet de waterberging op orde zijn, zodat beneden het riool niet overbelast raakt.
Het loopt nog niet storm met de subsidieaanvragen. Dat komt volgens Stam omdat er veel komt kijken bij de vergroening van de daken: controle van de dakbedekking, constructieberekeningen, een vergunningaanvraag en een tuinman die de daktuin kan aanleggen. Hierdoor duurt het lang en kunnen de kosten voor de eigenaar oplopen. Ook zijn veel gebouwen beschermd stadsgezicht, waardoor de inrichting van het dak aan meer eisen moet voldoen. Er zijn kortom veel stappen te doorlopen, waardoor eigenaren volgens Stam het gebruik van het dak geen prioriteit geven. Door informatie en kennis te verspreiden hoopt het dakenteam meer vastgoedeigenaren over de streep te trekken.

‘Je dakbedekking gaat bij een groen en blauw dak twee keer zo lang mee’ 

Het is bovendien zonde om niets te doen, aldus Stam. Mensen weten volgens haar niet altijd dat ze ook eigenhandig kunnen vergroenen waardoor de kosten niet te hoog hoeven te zijn. Daarnaast biedt een groen dak in de toekomst voordelen: “Je dakbedekking gaat bij een groen en blauw dak twee keer zo lang mee. Corporaties in Amsterdam zijn op dit moment bezig met het doorrekenen van die kostenbesparing. Minder onderhoud levert geld op waarmee de aanleg van een dak kan worden gefinancierd.” 

Image

Samenwerkingen

Stam: “Bedrijven hebben vaak wel een medewerker die verantwoordelijk is voor de verduurzaming van het pand, maar die richt zich meestal nog alleen op maatregelen die direct voordeel opleveren zoals isolatie, dubbel glas en zonnepanelen. Het voordeel van verduurzaming van daken met groen en waterberging is vaak nog onbekend – ook bij VvE’s. Ik probeer dan ook vooral de bewustwording te vergroten. En als gemeente willen we samenwerken met partners als scholen en woningcorporaties.”

Digitale kaart

Handmatig houdt het dakenteam een digitale kaart bij waarop te zien is welke daken al extra functies hebben. Zo zien we de grootste cirkels bij het Brasapark op de Gaasperdammertunnel of het Orlyplein bij station Sloterdijk – een daktuin voor de ingang van het treinstation waarvan de meesten niet realiseren dat het überhaupt een dak is. 
Eind 2025 wordt een nieuwe meting van de Amsterdamse Monitor Groen verwacht, waarbij met nieuwe technologie groene daklandschappen beter kunnen worden gedetecteerd. Nu zorgen bijvoorbeeld overhangende bomen nog voor ruis in de meting. Zodra een accurate nulmeting kan worden gemaakt, kan de gemeente duidelijke doelstellingen vaststellen. 

Poortgebouw

Inmiddels hebben tal van gemeentelijke gebouwen al een groen dak gekregen. Denk aan het Poortgebouw in de Tolhuistuin waarop een mix van inheemse planten is aangelegd en in een onderlaag van ‘waterkratten’ regen wordt opgevangen. Met andere componenten moet dit zorgen voor een nagenoeg zelfregulerend ecosysteem. Het dakenteam heeft de afgelopen maanden gewerkt aan de vergroening van diverse gemeentelijke kantoordaken. Voor Stam zijn deze transformaties van groot belang: “Het is erg DIY (Do-It-Yourself, red). Collega’s van de gemeente hebben die daken aangelegd.” En de lage daken zijn ook vanaf de grond goed zichtbaar, zodat elke Amsterdammer kan zien dat een dak meer functies kan hebben.

Image