Hoewel het belang om het tempo van de woningbouw op te voeren door alle partijen gedeeld wordt, wijst PvdA-woordvoerder Matthijs van Neerbos erop dat rijksregie ook nodig is 'om de macht op de woningmarkt als Rijk weer terug te nemen'. De sociaal-democraten willen vooral speculanten aanpakken. "In Amsterdam gaat 40 procent van de woningen naar beleggers terwijl dertigers noodgedwongen bij hun ouders moeten wonen en agenten of onderwijzers geen betaalbare woning in de stad kunnen vinden. Als Rijk moeten we de regie op de volkshuisvesting, zoals wij dat het liefste noemen, weer terugkrijgen." 

 

Smeulders is het met Terpstra eens dat met name de industrie bij moet dragen aan verlaging van de CO2-uitstoot. Wat de gebouwde omgeving betreft ziet hij een grote rol voor de woningcorporaties weggelegd en wil een miljard per jaar (de helft van de verhuurderheffing) inzetten voor verduurzaming. "Dit is goed voor het klimaat, maar ook voor de huurders die dan in een comfortabeler huis wonen en een lagere energierekening krijgen." Sandra Beckerman van de SP vraagt daarbij prioriteit voor de aanpak van de slechtste woningen. "Uit het laatste WoON onderzoek bleek dat liefst 28 procent van de woningen in Nederland met schimmel te maken heeft, in grote steden als Amsterdam ligt dit percentage zelfs boven de dertig. Die moeten we versneld aanpakken en verduurzamen." Bovendien ziet zij, geheel in lijn met het socialistische gedachtengoed veel mogelijkheden voor collectieve aanleg van zonnepanelen. "Op die manier kunnen ook mensen met een kleine beurs hiervan profiteren." 

 

Ook D66 wil een investeringsfonds door de verhuurderheffing af te schaffen om zo extra investeringen mogelijk te maken om woningen te verduurzamen. Alleen de VVD is tegen. Koerhuis: "Woningen moeten goed geïsoleerd worden maar met 'dure GroenLinksinstallaties' is nauwelijks CO2-winst te behalen."  De VVD wil de verhuurderheffing in stand houden. Volgens Koerhuis is dit ook mogelijk zolang lokale overheden maar geen 'overdreven extra duurzaamheidseisen stellen aan nieuwbouwwoningen van corporaties'. Smeulders wijst erop dat de fracties van VVD en CDA in de Tweede Kamer juist de kans hadden af te dwingen nieuwbouw zo duurzaam mogelijk te maken, maar moties hiertoe niet hebben gesteund. Volgens Koerhuis leiden die extra eisen echter tot hogere kosten die de bouw van nieuwe woningen vertragen. "Zo lossen we de woningnood dus niet op." Terpstra wijst daarbij nog op de extra duurzaamheidseisen in onder andere Amsterdam die volgens hem 'niet nodig' zijn. 

Sinds de nieuwe Woningwet in 2015 is werking trad en vijf jaar eerder nationaal beleid op het gebied van aandachtswijken als gevolg van bezuinigingen is afgebouwd, hebben corporaties minder mogelijkheden om op het gebied van leefbaarheid een rol van betekenis te spelen. Toch is de wijkaanpak de laatste tijd aan een revival bezig. Zowel in Poelenburg Peldersveld in Zaandam als in Amsterdam Zuidoost en Nieuw-West zijn of worden programma's gestart om deze gebieden langdurig te versterken met een brede alliantie van partijen. Faissel Boulakjar van D66 is groot voorstander van deze manier om kwetsbare wijken te versterken. Hij wil een deel van de middelen die vrijkomen door het afschaffen van de verhuurderheffing inzetten voor het verbeteren van de leefbaarheid, het bouwen van betaalbare woningen en het verduurzamen van bestaande woningen in deze wijken. Daarbij wijst hij op het grote belang van onderwijs. PvdA'er Van Neerbos is het eens met Boulakjar en wijst daarbij ook op de tegenhanger: de dure en daardoor ontoegankelijke woningmarkt in centra van steden. Hij noemt op slechts een voorbeeld uit de Amsterdamse binnenstad: een voormalig publiek gebouw dat in een peperduur hotel is veranderd. Hij lanceert daarbij het volgende idee: "Geef de wijk als eerste het recht om een dergelijk publiek gebouw dat vrijkomt te kopen om de publieke functie te behouden." SP'er Beckerman vindt vanuit dezelfde gedachte van gemengde wijken dat ook dure wijken een stevig percentage sociale huurwoningen moeten hebben. "Daarom is het ook zo mooi dat SP-wethouder Laurens Ivens op de Zuidas betaalbare huurwoningen bouwt." 

 

Koerhuis vindt het ook belangrijk de leefbaarheid in kwetsbare wijken te versterken en wijst daarbij op de 450 miljoen euro voor het 'volkshuisvestingsfonds' die daarvoor is vrijgemaakt, op initiatief van PvdA en GroenLinks en met steun van rechtse partijen. Koerhuis: "het is belangrijk dat wijken veiliger en leefbaarder worden. Een op de drie Nederlanders ervaart regelmatig woonoverlast." Toch wijst Beckerman erop dat die woonoverlast niet uit de lucht komt vallen. Volgens haar is dit mede het gevolg van tien jaar VVD-beleid: "Er is bezuinigd op de politie, op de zorg, op de corporaties en er is sprake van toenemende armoede." 

Smeulders vindt dat de hernieuwde aandacht voor kwetsbare wijken nog wat steviger kan. Hij ziet na de verkiezingen een ministerie van Wonen en Ruimtelijke Ordening en Wijken voor zich.

Volgens Beckerman is de huidige wooncrisis 'geen natuurramp maar het gevolg van foute politieke keuzes'. Zij vindt dat huurders veel meer macht moeten krijgen. De vrije sectorhuur vraagt daarbij de nodige aandacht. Zo is het volgens de SP belangrijk om het woningwaarderingsstelsel door te trekken waardoor huurders een objectieve standaard hebben aan de hand waarvan hun huur bepaald wordt, wil de SP een einde aan de onzekerheid van tijdelijke huurcontracten en willen de socialisten dat woningdelers allemaal een eigen huurcontract krijgen. 

 

Dit kan op volmondige steun van de PvdA rekenen, Van Neerbos wijst daarbij ook op de noodzaak van vergunningverlening inclusief boetes voor die gevallen waarin verhuurders misbruik maken van de grote vraag en het beperkte aanbod op de woningmarkt. D66 noemt in dat verband een pilot in Groningen die om goed verhuurderschap draait en volgens hem mogelijkheden biedt om landelijk 'uit te rollen'. De sociaal-liberalen zijn echter niet 'generiek' tegen tijdelijke contracten omdat dit bijvoorbeeld voor expats juist een uitkomst is (D66 stemde recent dan ook tegen een GroenLinksvoorstel om een einde te maken aan tijdelijke huur). Wel vindt Boulakjar dat er een maximum gesteld moet worden aan de inkomenseisen die door verhuurders aan huurders gesteld worden. "Dat is nu vaak vijf tot zes keer het maandinkomen, dat zien wij graag gemaximeerd op drie keer." De hoge huren in de vrije sector, met name in de steden, is GroenLinks ook een doorn in het oog. Smeulders: "Het is geen uitzondering dat bewoners de helft van hun inkomen kwijt zijn aan de huur. Dat is voor veel mensen niet te doen. Daarom hebben we deze week ook een initiatiefwet ingediend om het puntenstelsel door te trekken naar de vrije sectorhuur. Het is goed om te horen dat D66 en CDA hier ook voor zijn waardoor hiervoor na de verkiezingen waarschijnlijk een meerderheid is." De VVD legt de nadruk op de aanpak van excessen op de woningmarkt en wil proberen de pakkans van uitbuiting en woonfraude te vergroten. Wat de sociale sector betreft willen de liberalen het gemakkelijker maken voor woningcorporaties om te handhaven. 

 

Besloten sessie

Voorafgaand aan het debat vond een besloten sessie plaats met politici, woonexperts en huurders uit de MRA. In deze besloten sessies zijn de politici gevoed met oplossingsrichtingen. Volgens interim-directeur Hans van Harten van de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties heeft dit bijgedragen aan een debat waarin naast politieke verschillen ook overeenkomsten duidelijk zijn geworden. Hij noemt: de urgentie om de woningmarkt te hervormen, de wens voor een minister van wonen, het aanjagen van de bouw, verduurzaming en gemengde wijken.    Terugkijken? Het debat van 11 maart stond onder leiding van Natasja van den Berg. U kunt het debat terugkijken via onderstaande link.